Đề tài Ứng dụng giáo dục steam trong thực hiện chương trình giáo dục mầm non

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 CỤC NHÀ GIÁO VÀ CÁN BỘ QUẢN LÍ GIÁO DỤC 
 TÊN MÔ ĐUN: 
ỨNG DỤNG GIÁO DỤC STEAM TRONG THỰC HIỆN 
 CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON 
 (LƯU HÀNH NỘI BỘ) 
 Nhóm tác giả 
 PGS.TS. Nguyễn Văn Biên (Chủ biên) 
 TS. Trần Thị Minh Huế 
 TS. Nguyễn Thị Bích Thủy 
 Th.S. Đặng Út Phượng 
 CN. Hoàng Thúy Hằng 
 CN. Lê Phương Hằng 
 Hà Nội, tháng 8 năm 2023
 MỤC LỤC 
LỜI NÓI ĐẦU ......................................................................................................................... 1 
I. MỤC TIÊU ........................................................................................................................... 3 
II. CHUẨN BỊ .......................................................................................................................... 3 
III. NỘI DUNG ........................................................................................................................ 3 
IV. THỜI LƯỢNG ................................................................................................................. 5 
V. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP ............................................................................ 5 
NỘI DUNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ỨNG DỤNG GIÁO DỤC STEAM 
TRONG THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON (4 tiết lí thuyết + 
4 tiết thực hành) ....................................................................................................................... 5 
1. Yêu cầu cần đạt .......................................................................................................... 5 
2. Thời lượng: 4 tiết lí thuyết; 4 tiết thực hành........................................................... 5 
3. Tổ chức hoạt động ..................................................................................................... 5 
 Hoạt động 1: Tìm hiểu về giáo dục STEAM, đặc trưng và cách tiếp cận các 
thành tố STEAM trong thực hiện chương trình giáo dục mầm non hiện hành ......... 5 
 Hoạt động 2: Nghiên cứu các mức độ, điều kiện ứng dụng giáo dục STEAM trong 
thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non ...................................................................... 18 
NỘI DUNG 2: HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG KẾ HOẠCH, TỔ CHỨC VÀ ĐÁNH GIÁ 
KẾT QUẢ ỨNG DỤNG GIÁO DỤC STEAM TRONG THỰC HIỆN CHƯƠNG 
TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON (4 lí thuyết + 6 thực hành) ........................................ 24 
2.1. Yêu cầu cần đạt ..................................................................................................... 24 
2.2. Thời lượng: 4 tiết lí thuyết và 6 tiết thực hành .................................................. 24 
2.3. Tổ chức hoạt động ................................................................................................ 24 
Hoạt động 3: Tìm kiếm tài liệu về giáo dục STEAM để ứng dụng trong thực hiện Chương 
trình Giáo dục mầm non ....................................................................................................... 24 
Hoạt động 4: Hướng dẫn xây dựng kế hoạch giáo dục ứng dụng giáo dục STEAM cho 
trẻ mầm non ............................................................................................................................ 27 
Hoạt động 5: Hướng dẫn thực hiện kế hoạch giáo dục ứng dụng giáo dục STEAM cho 
trẻ mầm non ............................................................................................................................ 51 
Hoạt động 6. Hướng dẫn đánh giá kết quả ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện 
Chương trình Giáo dục mầm non ........................................................................................ 54 
 NỘI DUNG 3. THỰC HÀNH ỨNG DỤNG GIÁO DỤC STEAM TRONG THỰC 
HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON (10 thực hành) ............................ 61 
 Hoạt động 7. Thực hành ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện Chương trình 
Giáo dục mầm non ................................................................................................................. 61 
VI. ĐÁNH GIÁ ...................................................................................................................... 63 
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ................................................................................................ 63 
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 72 
PHỤ LỤC . ............................................................................................................................. 75 
 LỜI NÓI ĐẦU 
 Tài liệu tập huấn mô đun “Ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện Chương 
trình Giáo dục mầm non” được biên soạn theo chương trình Tập huấn, bồi dưỡng đội 
ngũ giáo viên, cán bộ quản lí cốt cán mầm non dựa trên cách tiếp cận mới về chức năng 
và nhiệm vụ của đội ngũ cốt cán của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 
 Tài liệu được biên soạn nhằm mục tiêu thay đổi tư duy, nâng cao năng lực giáo viên, 
cán bộ quản lí cốt cán mầm non về tổ chức ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện 
Chương trình Giáo dục mầm non phù hợp với nhu cầu, hứng thú và khả năng của trẻ, gắn 
với văn hoá và điều kiện thực tiễn của địa phương, cơ sở giáo dục; phát huy kinh nghiệm 
hiện có của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lí cốt cán mầm non trong việc hỗ trợ đồng nghiệp 
phát triển chuyên môn. 
 Nội dung tài liệu tập huấn mô đun “Ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện 
Chương trình Giáo dục mầm non” gồm 3 phần: Phần 1. Một số vấn đề lí luận về ứng 
dụng giáo dục STEAM trong thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non; Phần 2. Hướng 
dẫn xây dựng kế hoạch, tổ chức và đánh giá kết quả ứng dụng giáo dục STEAM trong 
thực hiện chương trình giáo dục mầm non; Phần 3. Thực hành ứng dụng giáo dục STEAM 
trong thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non. Từng nội dung đều được biên tập theo 
cấu trúc: yêu cầu cần đạt; thời lượng; tổ chức các hoạt động (mục tiêu, chuẩn bị, giao 
nhiệm vụ, thông tin phản hồi); câu hỏi/bài tập. 
 Ban biên soạn tài liệu mong muốn sau khi hoàn thành tập huấn mô đun này, học 
viên phân tích được khái niệm, ý nghĩa, đặc trưng, nội dung, quy trình, phương tiện, 
cách ứng dụng giáo dục STEAM trong tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ em mầm non; 
khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để ứng dụng giáo dục STEAM trong thực 
hiện Chương trình Giáo dục mầm non; xây dựng kế hoạch, tổ chức được hoạt động giáo 
dục ứng dụng STEAM trong thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non phù hợp với 
bối cảnh, điều kiện thực tế tại lớp, trường, địa phương và khả năng, nhu cầu của trẻ em; 
đánh giá được kết quả ứng dụng giáo dục STEAM trong tổ chức các hoạt động giáo dục 
phù hợp với Chương trình Giáo dục mầm non và đặc điểm của trẻ ở từng độ tuổi; có 
tinh thần trách nhiệm, chủ động, sáng tạo, tự tin khi tham gia khoá bồi dưỡng và ứng 
dụng kiến thức, kĩ năng vào hoạt động chuyên môn; có ý thức tự học, tự bồi dưỡng liên 
tục để hỗ trợ đồng nghiệp hiệu quả. 
 Nhóm tác giả đã cố gắng chắt lọc những nội dung cơ bản, thiết thực, kế thừa và 
phát triển tài liệu tập huấn năm 2022 về “Ứng dụng phương pháp giáo dục quốc tế trong 
thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non” để đảm bảo tài liệu có tính ứng dụng cao. 
Tuy vậy, tài liệu có thể không tránh được những thiếu sót, nhóm tác giả mong nhận được 
góp ý của các nhà nghiên cứu, giáo viên, cán bộ quản lí cốt cán mầm non trên cả nước 
để tiếp tục hoàn thiện tài liệu của mô đun. 
 Nhóm tác giả 
 1 
 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 
STT Kí hiệu chữ viết tắt Cụm từ viết tắt 
 1 CS Chỉ số 
 2 CTGDMN Chương trình Giáo dục mầm non 
 3 EDP Engineering Design Process 
 4 GD Giáo dục 
 5 GDĐT Giáo dục và Đào tạo 
 6 GDMN Giáo dục mầm non 
 7 GV Giáo viên 
 8 GVMN Giáo viên mầm non 
 2 
 I. MỤC TIÊU 
 1. Mục tiêu chung 
 Thay đổi tư duy, nâng cao năng lực của giáo viên (GV), cán bộ quản lí cốt cán 
mầm non trong chỉ đạo và thực hiện Chương trình giáo dục mầm non (CTGDMN), tổ 
chức ứng dụng giáo dục (GD) STEAM trong thực hiện CTGDMN phù hợp với khả 
năng, nhu cầu của trẻ; văn hoá và điều kiện thực tiễn của địa phương, cơ sở GD; phát 
huy kinh nghiệm hiện có của đội ngũ GV, cán bộ quản lý cốt cán mầm non trong việc 
hỗ trợ đồng nghiệp phát triển chuyên môn. 
 2. Mục tiêu cụ thể 
 Sau khi hoàn thành mô đun, người học sẽ: 
 - Phân tích được khái niệm, ý nghĩa, đặc trưng, nội dung, quy trình, phương tiện, 
cách ứng dụng GD STEAM trong thực hiện CTGDMN; 
 - Khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để ứng dụng GD STEAM trong 
thực hiện CTGDMN; 
 - Xây dựng kế hoạch, tổ chức được hoạt động GD ứng dụng STEAM trong thực 
hiện CTGDMN phù hợp với với nhu cầu, hứng thú và khả năng của trẻ, gắn với văn hoá 
và điều kiện thực tiễn của địa phương, cơ sở giáo dục; 
 - Đánh giá được kết quả ứng dụng GD STEAM trong tổ chức các hoạt động GD 
phù hợp với CTGDMN và đặc điểm của trẻ ở từng độ tuổi; 
 - Có tinh thần trách nhiệm, chủ động, sáng tạo, tự tin khi tham gia khoá bồi dưỡng 
và ứng dụng kiến thức, kĩ năng vào hoạt động chuyên môn; 
 - Có ý thức tự học, tự bồi dưỡng liên tục để hỗ trợ đồng nghiệp hiệu quả. 
 II. CHUẨN BỊ 
 1. Về phía báo cáo viên 
 - Chương trình/kịch bản các buổi tập huấn, bồi dưỡng 
 - Tài liệu mô đun 
 - Máy tính, máy chiếu, bản trình chiếu Power Point bài giảng. 
 - Phiếu giao nhiệm vụ cho từng hoạt động 
 - Nguyên vật liệu cho các hoạt động trải nghiệm 
 2. Về phía học viên 
 - Đọc trước tài liệu, chuẩn bị những câu hỏi/ý kiến liên quan đến việc ứng dụng 
GD STEAM trong thực hiện CTGDMN. 
 - Thực hiện phiếu giao nhiệm vụ. 
 III. NỘI DUNG 
 1. Một số vấn đề lí luận về ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện 
chương trình giáo dục mầm non (4 tiết lí thuyết + 4 tiết thực hành) 
 3 
 1.1. Một số khái niệm cơ bản 
 1.1.1. Hoạt động STEAM 
 1.1.2. Giáo dục STEAM 
 1.1.3. Hoạt động giáo dục ứng dụng giáo dục STEAM (hoạt động giáo dục STEAM) 
 1.1.4. Dự án giáo dục STEAM 
 1.1.5. Chương trình giáo dục STEAM 
 1.2. Vai trò của ứng dụng giáo dục STEAM trong giáo dục trẻ mầm non 
 1.3. Nguyên tắc của ứng dụng giáo dục STEAM trong giáo dục trẻ mầm non 
 1.4. Đặc trưng của hoạt động giáo dục STEAM cho trẻ mầm non 
 1.4.1. Tính tích hợp 
 1.4.2. Tính thực tiễn 
 1.4.3. Tính trải nghiệm – thực hành 
 1.4.4. Sử dụng quy trình khám phá tích cực 
 1.4.5. Tôn trọng trẻ 
 1.5. Tiếp cận các thành tố S, T, E, A, M của giáo dục STEAM 
 1.6. Các mức độ, điều kiện ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện 
Chương trình Giáo dục mầm non 
 2. Hướng dẫn xây dựng kế hoạch, tổ chức và đánh giá kết quả ứng dụng 
giáo dục STEAM trong thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non (6 lí thuyết 
+ 6 thực hành) 
 2.1. Tìm kiếm tài liệu tham khảo về giáo dục STEAM để ứng dụng trong thực 
hiện Chương trình Giáo dục mầm non 
 2.2. Những yêu cầu khi ứng dụng giáo dục STEAM trong xây dựng và tổ chức 
kế hoạch giáo dục trẻ mầm non 
 2.3. Ứng dụng giáo dục STEAM trong xây dựng kế hoạch giáo dục trẻ 
mầm non 
 2.3.1. Ứng dụng giáo dục STEAM trong xây dựng kế hoạch giáo dục năm học 
của độ tuổi 
 2.3.2. Ứng dụng giáo dục STEAM trong xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục 
 2.3.3. Xây dựng kế hoạch tổ chức dự án giáo dục STEAM cho trẻ mầm non 
 2.4. Tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục ứng dụng giáo dục STEAM cho trẻ 
mầm non 
 2.4.1. Tổ chức kế hoạch giáo dục năm học ứng dụng giáo dục STEAM 
 2.4.2. Tổ chức hoạt động giáo dục ứng dụng giáo dục STEAM 
 2.4.3. Tổ chức dự án giáo dục ứng dụng giáo dục STEAM 
 2.5. Đánh giá kết quả ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện CTGDMN 
 4 
 2.5.1. Mục tiêu đánh giá 
 2.5.2. Nội dung và chỉ số đánh giá 
 2.5.3. Phương pháp đánh giá 
 2.5.4. Quy trình đánh giá sự phát triển của trẻ 
 3. Thực hành ứng dụng giáo dục STEAM trong thực hiện Chương trình 
Giáo dục mầm non (10 thực hành) 
 3.1. Thực hành xây dựng kế hoạch giáo dục ứng dụng giáo dục STEAM 
 3.2. Thực hành tổ chức hoạt động giáo dục ứng dụng giáo dục STEAM 
 3.3. Thực hành đánh giá kết quả ứng dụng giáo dục STEAM 
 IV. THỜI LƯỢNG 
 Thời gian của mô đun là 30 tiết (trong đó gồm 10 tiết lí thuyết và 20 tiết thực hành) 
 V. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 
 NỘI DUNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ỨNG DỤNG GIÁO DỤC 
STEAM TRONG THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON (4 tiết 
lí thuyết + 4 tiết thực hành) 
 1. Yêu cầu cần đạt 
 - Trình bày được: khái niệm; vai trò; nguyên tắc GD STEAM trong GD trẻ 
mầm non; 
 - Phân tích được: đặc trưng; cách tiếp cận các thành tố S, T, E, A, M trong thực hiện 
CTGDMN hiện hành; mức độ, điều kiện ứng dụng GD STEAM trong thực hiện CTGDMN. 
 - Tích cực, hợp tác, chủ động nghiên cứu và bày tỏ ý kiến trước tập thể. 
 2. Thời lượng: 4 tiết lí thuyết; 4 tiết thực hành 
 3. Tổ chức hoạt động 
 Hoạt động 1: Tìm hiểu về giáo dục STEAM, đặc trưng và cách tiếp cận các 
thành tố STEAM trong thực hiện chương trình giáo dục mầm non hiện hành 
 - Mục tiêu: 
 + Trình bày được khái niệm; vai trò; nguyên tắc GD STEAM trong GD trẻ 
mầm non. 
 + Phân tích được: đặc trưng; cách tiếp cận các thành tố S, T, E, A, M trong thực 
hiện CTGDMN hiện hành. 
 + Hào hứng, tích cực tham gia các hoạt động. 
 - Chuẩn bị: 
 Báo cáo viên: Tài liệu đọc của mô đun; Bản trình chiếu Power Point bài giảng; 
Phiếu giao nhiệm vụ hoạt động 1; Máy tính, máy chiếu. 
 5 
 Học viên: Bút dạ, bút màu, giấy A4, băng dính, để thực hiện nhiệm vụ hoạt động 
1; Các câu hỏi/ý kiến trao đổi về nội dung hoạt động 1; các tư liệu hướng dẫn học tập 
được báo cáo viên chuyển qua email (phiếu học tập, tài liệu khác). 
 - Tổ chức hoạt động: 
 PHIẾU GIAO NHIỆM VỤ SỐ 1 
 Học viên làm việc cá nhân, theo nhóm trong 45 phút giải quyết các nhiệm vụ sau: 
 Nhiệm vụ 1. Từ 3 tờ giấy A4, 50 cm băng dính, hãy xây một tòa tháp giấy vững chãi 
 và cao nhất trong 10 phút và đặt tên cho mô hình. 
 Học viên làm việc theo nhóm 3 -5 thầy/cô 
 Nhiệm vụ 2. Học viên chia sẻ quy trình làm của nhóm trước toàn lớp. Xác định các 
 yếu tố STEAM trong hoạt động và những đặc trưng nổi bật của hoạt động 
 Nhóm thống nhất phân công người trình bày, bổ sung, phân tích các thành tố, 
 đặc điểm nổi bật (thực hiện luân phiên các nhiệm vụ). 
 Nhiệm vụ 3. Học viên chia sẻ cảm nhận thông qua hoạt động, rút ra những nhận định 
 chung về hoạt động này. 
 Cá nhân chia sẻ cảm nhận, rút ra nhận định 
 THÔNG TIN PHẢN HỒI 
 1.1. Một số khái niệm cơ bản 
 1.1.1. Hoạt động STEAM 
 Hoạt động STEAM là các hoạt động tương tác và tích hợp giữa các lĩnh vực khoa 
học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Mục tiêu là khuyến khích sự sáng tạo, 
tư duy phản biện và kĩ năng thực hành thông qua việc áp dụng kiến thức từ nhiều lĩnh 
vực để giải quyết vấn đề thực tế. Hoạt động STEAM không đặt nặng yếu tố về mục đích, 
yêu cầu cần đạt, hoạt động hướng đến yếu tố chơi vui vẻ, hào hứng qua trải nghiệm, thí 
nghiệm. Các yếu tố STEAM hiện diện ở khắp mọi nơi, mọi hoạt động trong chế độ sinh 
hoạt hàng ngày của trẻ, đo đó hoạt động STEAM có thể linh hoạt và đa dạng, có thể áp 
dụng trong vui chơi, trong hoạt động góc, trong hoạt động ngoài trời, hoạt động ngoại 
khoá, một phần trong hoạt động học hay bất cứ thời gian, hoạt động nào trong chế độ 
sinh hoạt tại trường mầm non. 
 1.1.2. Khái niệm giáo dục STEAM 
 Khi đi tìm hiểu về khái niệm GD STEAM, chúng tôi thấy có nhiều cách tiếp cận 
khái niệm khác nhau, tựu trung lại ba quan niệm chính: 
 6 
 Hình 1: Các quan niệm phổ biến về giáo dục STEAM 
 Quan niệm thứ nhất, cứ tổ chức dạy học các môn thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ, 
kĩ thuật, nghệ thuật, toán học có nghĩa là GD STEAM. Mỗi tổ chức, trường học có thể hiểu, 
phát triển chương trình GD STEAM theo một cách riêng biệt [28]. 
 Quan niệm thứ hai, coi GD STEAM là định hướng tích hợp từ ít nhất hai lĩnh vực 
khoa học, công nghệ, kĩ thuật, nghệ thuật toán học trở lên, giúp người học áp dụng các 
kiến thức của các lĩnh vực vào giải quyết một số vấn đề thực tiễn trong bối cảnh cụ thể 
[24]. Trong đó, một lĩnh vực có thể là trọng tâm cơ bản nổi bật hơn hẳn so với những 
lĩnh vực khác hoặc tất cả có thể được lập kế hoạch để được xuất hiện ngang bằng nhau 
trong chương trình [18], [28], [12]. 
 Quan niệm thứ ba, định hướng tích hợp xuyên môn của cả 5 lĩnh vực khoa học, 
công nghệ, kĩ thuật, nghệ thuật, toán học nhấn mạnh một cách tiếp cận liên ngành trong 
quá trình học, GV không còn tập trung vào một lĩnh vực cụ thể mà tập trung vào một 
vấn đề thực tiễn, ở đó những kiến thức hàn lâm được kết hợp chặt chẽ với các bài học 
thực tế [27]. 
 Từ những quan niệm trên, chúng tôi cho rằng, GD STEAM được hiểu là trang 
bị cho người học những kiến thức và kĩ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa 
học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Các kiến thức và kĩ năng này phải 
được tích hợp, lồng ghép linh hoạt và bổ trợ cho nhau giúp người học không chỉ hiểu 
biết về nguyên lí mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc 
sống hằng ngày, từ đó chúng tôi đưa ra khái niệm: 
 GD STEAM là quá trình GD có sự tích hợp kiến thức, kĩ năng của hai hay nhiều 
lĩnh vực khoa học, công nghệ, kĩ thuật, toán học, nghệ thuật một cách hài hoà theo một 
dự án/chủ đề chung gắn với thực tiễn, phù hợp với nhận thức, nhu cầu, hứng thú của 
người học và hướng đến phát triển những năng lực cần thiết cho cuộc sống thực của 
người học. 
 7