Rèn kĩ năng giải toán về tỉ số phần trăm cho học sinh lớp 5

Rèn kĩ năng
giải toán về tỉ số phần trăm cho học sinh lớp 5
I. Đặt vấn đề:
Chương trình môn toán lớp 5 là một bộ phận của chương trình môn toán ở bậc tiểu học. Chương trình tiếp tục thực hiện những yêu cầu đổi mới về giáo dục toán học “ giai đoạn học tập sâu” (so với giai đoạn trước), góp phần đổi mới giáo dục phổ thông, nhằm đáp ứng những yêu cầu của giáo dục và đào tạo trong giai đoạn công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Một trong năm nội dung chương trình cơ bản của toán 5 thì nội dung về Giải toán có lời văn chiếm một thời lượng lớn. Trong đó mảng kiến thức giải toán về tỉ số phần trăm là một dạng toán khó, trìu tượng, đa dạng và chương trình rộng. Thế nhưng thời lượng dành cho phần này lại quá ít, chỉ 8 tiết vừa hình thành kiến thức mới vừa luyện tập. 
Đối với HS tiểu học, các em đã được làm quen với những dạng toán cơ bản. Từ việc vẽ những sơ đồ cụ thể, các em dễ dàng tìm ra được các lời giải bài toán. Chẳng hạn bài toán về tìm hai số khi biết tổng và hiệu, tổng và tỉ, hiệu và tỉ của hai số đóTuy nhiên không phải lúc nào cũng vẽ được sơ đồ của bài toán ví dụ như bài toán về tỉ số phần trăm. Mặc dù đã biết cách tìm tỉ số phần trăm của hai số nhưng những bài toán áp dụng trong đời sống hàng ngày về tỉ số phần trăm vẫn là những điều khó đối với đa số học sinh. Chính vì vậy, với yêu cầu đặt ra là HS phải nắm vững cách giải 3 bài toán cơ bản:
+ Tìm tỉ số phần trăm của hai số
+ Tìm một số phần trăm của một số
+ Tìm một số khi biết một số phần trăm của nó.
Khi HS có kĩ năng giải từng bài toán cụ thể, gặp những bài toán mang tính tổng hợp, ẩn làm thế nào để các em nhìn ra dạng toán, đưa về bài toán cơ bản hay một số bài toán khác có liên quan đến tỉ số phần trăm và giải được. Đó là câu hỏi khó – Tôi phải trăn trở và suy nghĩCuối cùng tôi đã tìm ra một hướng đi, một giải pháp vận dụng vào thực tế của lớp mình và đã thu được kết quả khả quan. Tôi mạnh dạn đưa ra kinh nghiệm của bản thân: “Rèn kĩ năng giải toán về tỉ số phần trămcho học sinh lớp 5”.
II. Giải quyết vấn đề
Trong thực tế dạy học ở bậc tiểu học hiện nay, hầu hết các trường đều thực hiện 9 - 10 buổi trên tuần. Đó là điều kiện thuận lợi giúp GV có thể “Bù” và “ Bồi” đúng đối tượng để các em thể hiện mình. Sau khi học nội dung giải toán tỉ số phần trăm, tôi nhận thấy năng lực giải toán và vận dụng thực tế của các em còn nhiều hạn chế ( nhất là đối với HS nhóm 1 ) nên rất nhiều em khi làm bài tập không nhận dạng được bài toán dẫn đến giải sai. Qua tìm hiểu đồng nghiệp, tôi biết được một số GV khi dạy dạng toán này đã không hiểu hết được ý đồ SGK nên dạy qua loa, áp đặt dẫn đến HS không nắm được bản chất của dạng toán - Với HS thì không chỉ ở lớp mình mà đây là dạng toán khó với “đại trà” và ‘phức tạp” với mũi nhọn . Chính vì thế, tôi đã lập ra kế hoạch như sau:
 Kiểm tra phân loại học sinh:
Đề bài
Bài 1: Lớp 5B có 24 học sinh nữ, 12 học sinh nam. Tìm tỉ số phần trăm của HS nam so với HS nữ.
Bài 2: 25% của sân trường diện tích 800 m2 có bóng cây che mát. Tính phần diện tích sân trường không có cây che?
Bài 3: Biết 35,5 km là 40% chiều dài của con đường. Tính chiều dài của con đường?
Bài 4: Tìm diện tích hình chữ nhật. Biết rằng nếu chiều dài tăng 20% và chiều rộng giảm 20% số đo thì diện tích bị giảm 30 m2
Kết quả thu được như sau:
Tổng số bài
Đúng 4 bài
Sai 1 bài
Sai 2 bài
Sai 3- 4 bài
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
35
7
20%
8
22,8%
10
28,6%
10
28,65%
Từ bảng khảo sát trên, ta có thể biết được tỉ lệ HS nắm và vận dụng vào bài tập chưa đều, nhiều em kĩ năng nhận dạng toán và giải chưa chắc chắn.
 Qua thực tế lớp mình, tôi hướng dẫn các em theo trình tự sau:
+ Trước hết kiểm tra, phân loại đối tượng HS trong lớp thật cụ thể: Giỏi, khá, trung bình, yếu kém; tìm hiểu nguyên nhân của việc giải toán sai của từng em là do chưa tập trung theo dõi bài, nhận dạng toán sai, lời giải sai hay làm tính sai,
+ Với những em do chưa tập trung chú ý dẫn đến giải nhầm thì GV nhắc nhở, dành thời gian, hướng dẫn, giúp đỡ các em từng bài toán và cách tính. Thường thì những em này tiếp thu rất nhanh. Còn những em nhận dạng toán sai, lời giải sai, làm tính sai,tức là chưa nắm được bản chất bài toán về tỉ số phần trăm. Tôi đã phân lớp thành 2 nhóm cơ bản ( Nhóm 1: HS trung bình và yếu thuộc dãy 1,2; Nhóm 2: HS khá giỏi thuộc dãy 3) và thực hiện hướng dẫn theo từng bước cụ thể như sau:
Củng cố luyện tập 3 bài toán cơ bản:
Dạng 1: 
Hướng dẫn HS luyện tập bài toán 1: Tìm tỉ số phần trăm của hai số
Phần lí thuyết:
* Trò chơi “Đố bạn”:
Một lớp học có 28 HS, trong đó có 7 em học giỏi toán. Hãy tìm tỉ số phần trăm HS giỏi toán so với HS cả lớp?
Sau khi đọc đề, nắm yêu cầu nhiều cánh tay dơ lên:
+ Em Thuận - Nhóm 1: Là 400% vì em lấy 28 : 7 x 100 = 400% ạ!
+ Em Nhi - Nhóm 2: Là 25% vì em lấy 7 : 28 = 0,25
 0,25 = 25% ạ! 
+ Em Bảo - Nhóm 2: Thưa cô, 7 em HS giỏi bằng số HS cả lớp mà của 100 là 25% ạ!
Tôi ghi cả 3 cách làm trên và gợi mở:
+ Bài toán cho gì? ( lớp có 28 HS, Giỏi toán7 em)
+ Bài toán yêu cầu tìm gì?( Tỉ số phần trăm HS giỏi toán so với HS cả lớp)
+ Muốn tìm tỉ số phần trăm HS giỏi toán so với HS cả lớp ta làm như thế nào? (Ta lấy số HS giỏi toán chia cho số HS cả lớp nhân với 100 rồi viết kí hiệu % vào bên phải số đó)
+ GV giải thích lại cho HS về ý nghĩa của tỉ số phần trăm: Tỉ số phần trăm của HS giỏi toán và học sinh cả lớp là 25% thì phải hiểu là: Coi số HS cả lớp là 100 phần thì số học sinh giỏi là 25 phần.
+ GV chỉ ra cho HS phân biệt: Phân số, tỉ số, tỉ số phần trăm.
+ Hiểu bản chất bài toán:
7 : 28 = 0, 25; 0,25 x 100 : 100 = 25 : 100 = 25%
GV giải thích thêm: = x 100 x = ( 0,25 x 100 ) % = 25 %; là %
+ Cách trình bày:
Tỉ số phần trăm HS giỏi toán so với HS cả lớp là:
7 : 28 = 0,25%
0,25 = 25%
 Đáp số: 25%
* Năm em nói lại cách giải đúng, Cả lớp nhẩm nhớ.
* Vậy muốn tìm tỉ số phần trăm của hai số ta làm như thế nào? (Muốn tìm tỉ số phần trăm của hai số ta làm như sau:
+ Tìm thương của hai số.
 	+ Nhân thương đó với 100 rồi viết thêm kí hiệu % vào bên phải tích tìm được.)
Phần luyện tập: 
Nhóm 1: 
Bài 1: Tìm tỉ số phần trăm của: 4 và 5; 5 và 8; 30 và 5
Bài 2: Trong vườn có 12 cây cam và 28 cây chanh. Tìm tỉ số phần trăm cây cam so với cây trong vườn?
Bài 3: Một người bỏ ra 42000đ tiền vốn để mua rau. Sau khi bán hết số rau, người đó thu được 52 500đ. Hỏi:
a.Tiền bán rau bằng bao nhiêu phần trăm tiền vốn?
b.Người đó thu lãi bao nhiêu phần trăm?
Nhóm 2: 
Bài 1: Trong dịp tết trường em dự định trồng 800 cây lấy gỗ, nhưng trường đã trồng được 1200 cây. Hỏi trường đó thực hiện được bao nhiêu phần trăm và vượt mức bao nhiêu phần trăm?
Bài 2: Vòi nước thứ nhất mỗi giờ chảy vào được thể tích của bể, vòi nước thứ hai mỗi giờ chảy vào được thể tích của bể. Hỏi cả hai vòi nước cùng chảy vào bể trong một giờ thì được bao nhiêu phần trăm thể tích của bể?
Bài 3: Lượng nước trong hạt tươi là 16 %. Người ta lấy 200 kg hạt tươi đem phơi khô thì lượng hạt đó giảm đi 20 kg. Tính tỉ số phần trăm lượng nước trong hạt phơi khô?
Sau khi phát đề, GV yêu cầu HS đọc kĩ đề, nắm yêu cầu và giải vào vở nháp, 6 em giải vào bảng nhóm. GV kiểm tra bài một số em, hướng dẫn tay đôi với những em giải chậm, kết hợp chấm. Sau 15 phút làm bài. GV cho HS dừng và chữa bài:
Nhóm 1:
Bài 1: HS đổi chéo vở và chữa bài, GV gắn bảng nhóm để HS đối chiếu. 
Kết quả:
 4 : 5 = 0,8 = 80% 5 : 8 = 0,625 = 62,5%	30 : 5 = 6 = 600%
GV gọi 3 em nói lại cách làm để cả nhóm ghi nhớ.
Bài 2: Một em đọc đề toán, cả nhóm theo dõi.
	+ Bài toán cho gì? Bài toán yêu cầu tìm gì? 
	+ Để tìm tỉ số phần trăm của cây cam so với số cây trong vườn ta làm như thế nào? HS nêu cách làm.
 	GV treo bảng bài làm của em Hoa để cả nhóm nhận xét: 
 Bài giải:
 Tỉ số % cây cam so với cây trong vườn là:
 12 : 28 = 0, 42 
 	 	0,42 = 42%
 Đáp số: 42%
Ai nhất trí với cách làm của bạn Hoa? Có hai em dơ tay.
GV gọi em đó nhận xét bài làm của bạn để nhìn ra chỗ chưa đúng với yêu cầu của bài toán, em Thái giải lại: 
	 Bài giải:
 Số cây trong vườn có là:
 	12 + 28 = 40 cây
 Tỉ số % cây cam so với cây trong vườn là:
 12 : 40 = 0, 3
 	 	 0,3 = 30%
 Đáp số: 30%
GV: So với bài toán một, bài toán hai có gì khác? ( Bài 1; Tìm tỉ số phần trăm của hai số. Bài hai ta phải tìm một số chưa biết rồi đưa bài toán về dạng cơ bản tìm tỉ số phần trăm của hai số).
Bài 3: 1 HS đọc đề, nắm yêu cầu và giải theo N4 vào bảng nhóm.
GV hướng dẫn: 
	+Tiền vốn mua rau là 42 000đ ứng với bao nhiêu phần trăm? ( 100%)
 + Để tính tỉ số phần trăm tiền bán rau và tiền vốn ta làm như thế nào?
 + Muốn xem người đó thu lãi bao nhiêu ta làm như thế nào?
HS giải, gắn bảng nhóm, chữa bài: 
Bài giải:
Tỉ số % tiền bán ra so với tiền vốn là:
52 500 : 42 000 = 1, 25
 1,25 = 125%
Số phần trăm tiền lãi là:
 125% - 100% = 25%
 Đáp số: 25%
Nhóm 2: 
Bài 1: Hướng dẫn
 + Nếu trường trồng được 800 cây tức là đã thực hiện được bao nhiêu phần trăm?
 + Muốn biết trường trồng được 1200 cây tức đã thực hiện được bao nhiêu % ta làm như thế nào?
Bài giải:
Cách 1: Trường đó đã thực hiện được phần trăm kế hoạch là:
12000 : 800 = 150% ( kế hoạch)
 Trường đó đã vượt mức kế hoạch là:
150% - 100% = 50% ( kế hoạch)
 Đáp số: 50 % kế hoạch
Cách 2: Số cây vượt mức là:
12000 - 800 = 400 (cây)
Số phần trăm cây vượt mức so với kế hoạch là:
 400 : 800 = 50% (kế hoạch)
 Đáp số: 50 % kế hoạch
Bài 2: Phân tích
 	+ Trước hết tính phân số chỉ lượng nước chảy vào bể sau một giờ của cả hai vòi, sau đó suy ra số phần trăm thể tích của bể phải tìm.
Bài giải:
 Trong một giờ cả hai vòi nước chảy vào bể là:
 + = ( thể tích bể)
Số phần trăm thể tích của bể mà hai vòi cùng chảy trong một giờ là:
 9 : 20 = 0,45
 0,45 = 45%
 Đáp số: 45 %
Bài 3: Phân tích: Lượng nước trong hạt tươi là 16% nên ta tìm được 200kg có lượng nước bao nhiêu. Từ đó tìm lượng nước còn lại trong hạt khô, tìm lượng hạt đã phơi khô đưa bài toán về tìm tỉ số phần trăm hai số để tìm lượng nước trong hạt phơi khô.
Bài giải:
Vì lượng nước chứa trong hạt tươi là 16% nên trong 200 kg hạt tươi có lượng nước đó là: 200 x 16 % = 32 kg
Sau khi phơi khô 200 kg hạt tươi thì lượng hạt đó nhẹ đi 20 kg, nên lượng còn lại trong hạt phơi khô là:
32 – 20 = 12 kg
 Lượng hạt đã phơi khô còn lại là:
200 – 20 = 180 kg
 Tỉ số phần trăm của lượng nước trong hạt phơi khô là:
12 : 180 = 6,7%
 Đáp số: 6,7%
Dạng 2: 
Luyện tập dạng tìm một số phần trăm của một số
Bài làm chung:
 Chiếc xe đã đi được 40% chiều dài của con đường dài 250 km. Tính phần còn lại của con đường mà xe còn phải đi?
HS đọc đề, trả lời:
+ Bài toán cho biết gì? ( Đã đi được 40% của con đường dài 250km)
+ Bài toán yêu cầu tìm gì? (Tìm xe còn phải đi bao nhiêu km)
+ Bạn nào tính nhẩm nhanh được kết quả bài toán này? Nhiều cánh tay dơ lên:
 	* Em Cường N1 tính: 250 x 100 : 40 = 625km
 	* Em Đức N1 tính: 250 : 100 x 40 = 100km; 250 – 100 = 150 km
 	* Em Minh N2 tính: 100% - 40% = 60%; 250 x 60% = 150 km
Em nào nhất trí với cách tính của em Cường? 3 cánh tay dơ lên. GV gọi 1 em đứng dậy đọc lại phép tính và kết quả - GV gợi mở để học sinh so sánh kết quả 625km với con đường 250km thì thế nào? Vì nó lớn hơn con đường xe đi nên sai
Em nào nhất trí cách tính của bạn Đức và bạn Minh? Tất cả HS dơ tay đồng tình. GV nhất trí với hai cách tính của HS và cho HS trình bày lại cách tính để ghi nhớ:
 Muốn tìm 40% của 250 ta có thể lấy 250 chia cho 100 rồi nhân với 40 hoặc lấy 250 nhân với 40 rồi chia cho 100.
Bài luyện:
Nhóm 1:
Bài 1: Một lớp học có 32 học sinh, trong đó số HS khá giỏi chiếm 75% còn lại là HS trung bình . Tính số HS trung bình của lớp đó?
Bài 2: Số thứ nhất là 48. Số thứ hai bằng 90% số thứ nhất. Số thứ ba bằng 75% số thứ hai. Tìm số thứ ba?
Bài 3: Một cái xe đạp giá 400 000đ, nay hạ giá 15%. Hỏi giá cái xe đạp bây giờ là bao nhiêu?
Nhóm 2:
Bài 1: Một gia đình công nhân sử dụng tiền lương hàng tháng như sau: tiền lương dành để chi tiêu tiền ăn và tiền học, tiền lương để trả tiền thuê nhà và chi tiêu khác, còn lại là để dành.
a) Mỗi tháng gia đình đó dành được bao nhiêu phần trăm số tiền lương?
b) Nếu số tiền lương là 4 000 000đ thì gia đình đó để dành được bao nhiêu tiền mỗi tháng?
Bài 2: Một thư viện có 6 000 quyển sách. Cứ sau mỗi năm số sách thư viện lại tăng thêm 20% ( so với năm trước). Hỏi sau hai năm thư viện có tất cả bao nhiêu quyển sách?
Bài 3: So với năm ngoái, số HS giỏi năm nay tăng 25%. Hỏi so với năm nay, số HS giỏi năm ngoái chiếm bao nhiêu phần trăm?
HS làm bài vào vở, GV theo dõi, giúp đỡ, chấm tay đôi rồi cùng các nhóm chữa bài (cách chữa tương tự như dạng 1)
Nhóm 1:
Bài 1: Các bước làm:
+ Tìm 75% của 32 HS
+ Tìm số học sinh trung bình
Bài giải
 Số học sinh khá giỏi là:
 32 x 75 : 10 = 24 (học sinh)
 Số học sinh trung bình là:
32 – 24 = 8 (học sinh)
 Đáp số: 8 học sinh
GV gợi mở để HS nêu được cách giải 2: 
 100% - 75% = 25%; 32 x 25% = 8 học sinh
Bài 2: Các bước giải:
+Tìm 90% của 48
+Tìm 75% của số thứ hai thì được số thứ ba
Bài giải:
 Số thứ hai là:
48 x 90 : 100 = 43,2
 Số thứ ba là:
43,2 x 75 : 100 = 32,4
 Đáp số: 32,4
Bài 3: Các bước giải:
Cách 1:
+ Tìm 15% của 400 000đ
+ Tìm giá bán của xe đạp hiện nay.
Cách 2: Coi giá xe đạp 400 000đ là 100%, hạ giá 15% thì giá mới là bao nhiêu phần trăm. Tính giá mới.
Bài giải:
 Số tiền hạ giá của chiếc xe đạp là:
400 000 x 15 : 100 = 60 000 (đồng)
 Giá chiếc xe đạp hiện nay là:
400 000 – 60 000 = 340 000 (đồng)
 Đáp số: 340 000đồng
Cách 2: HS trình bày miệng các phép tính: 
 100% - 15% = 85%; 400 000 x 85 : 100 = 340 000 đ
Nhóm 2:
Bài 1: Hướng dẫn
+ Để tính được mỗi tháng gia đình dành được bao nhiêu tiền ta làm như thế nào? ( tìm phân số chỉ số tiền chi tiêu trong tháng, từ đó tìm phân số chỉ số tiền để dành)
+ Số tiền lương là 4 000 000đ ứng với bao nhiêu phần trăm? (100%)
Từ đó, ta tính được số tiền để dành tức tính 15% của 4 000 000đ 
+ Bài toán liên quan đến dạng nào ta đã học? (Tìm tỉ số phần trăm của hai số, tìm một số phần trăm của một số)
Bài giải:
Phân số chỉ số tiền của gia đình chi tiêu hàng tháng là:
 + = ( số tiền)
Tỉ số phần trăm tiền lương của gia đình để dành là:
1 - = (số tiền)
3 : 20 = 0, 15 = 15 %
 b) Số tiền lương gia đình mỗi tháng để dành là:
4 000 000 : 100 x 15 = 600 000 (đồng)
 Đáp số: 15 %; 600 000 đồng
GV có thể cho HS trình bày các cách giải khác.
Bài 2: Các bước giải:
 	+ Tìm số sách thư viện tăng năm thứ nhất
 	+ Tìm tổng số sách có sau năm thứ nhất
	+ Tìm số sách thư viện tăng năm thứ hai
	+ Tìm tổng số sách có sau năm thứ hai
Bài giải:
 Năm thứ nhất thư viện tăng số sách là:
6 000 : 100 x 20 = 1 200 (quyển)
 Sau năm thứ nhất số sách thư viện có là:
 6 000 + 1 200 = 7 200 (quyển)
 Năm thứ hai thư viện tăng số sách là:
72 000 : 100 x 20 = 1 440 (quyển)
 Sau hai năm số sách thư viện có tất cả là:
 72 000 + 1 440 = 8 640 (quyển)
 Đáp số: 8 640 quyển
GV gợi ý HS giải theo cách 2: 
 Tỉ số phần trăm của số sách năm sau so với năm trước là:
 100% + 20% = 120%
 Năm thứ nhất thư viện có số sách là:
6 000 : 100 x 120 = 7 200 quyển
 Năm thứ hai số sách thư viện có tất cả là:
72 000 : 100 x 120 = 8 640 quyển
 Đáp số: 8 640 quyển
Bài 3: Phân tích:
 Ta giả sử số HS năm ngoái là một số cụ thể rồi tính số HS tăng lên của năm nay so với của năm ngoái. Từ đó tìm được số HS năm nay và tỉ số phần trăm của số HS năm ngoái so với số HS năm nay.
Bài giải:
Ta giả sử số HS giỏi năm ngoái là 100 HS. Như vậy số HS giỏi năm nay tăng thêm là:
100 : 100 x 25% = 25 (học sinh)
 Số học sinh giỏi năm nay là:
100 + 25 = 125 (học sinh)
 So với năm nay, số học sinh giỏi năm ngoái chiếm:
 100 : 125 = 0,8
 0,8 = 80%
 Đáp số: 80%
Dạng 3: 
 Tìm một số khi biết một số phần trăm của nó
GV đưa ra bài toán: 
 Số học sinh giỏi của một trường tiểu học là 64 em chiếm 12,8% số học sinh toàn trường. Hỏi trường đó có bao nhiêu học sinh?
Phân tích: Coi số HS toàn trường là 100% thì 64 học sinh giỏi chiếm 12,8%. Ta tìm 1% số học sinh toàn trường rồi từ đó tìm số học sinh toàn trường.
Bài giải:
Cách 1: 1% số học sinh toàn trường là:
64 : 12,8 = 5 ( học sinh)
 Số học sinh toàn trường là:
5 x 100 = 500 (học sinh)
 Đáp số: 500 học sinh
Cách 2: Coi số học sinh toàn trường là 100 phần thì số học sinh giỏi là:
:100 x 12,8 = 12,8 (phần)
 Giá trị một phần là:
64 : 12,8 = 5 (học sinh)
 Số học sinh toàn trường là:
5 x 100 = 500 (học sinh)
 Đáp số: 500 học sinh
HS nhắc lại cách làm: 
	Muốn tìm một số biết 12,8% của nó là 64, ta có thể lấy 64 chia cho 12,8 rồi nhân với 100 hoặc lấy 64 nhân với 100 rồi chia cho 12,8
Bài tập:
Nhóm 1
Bài 1: Tìm một số biết 40% của nó là 60
Bài 2: Biết 2 000đ là 10% tiến của mẹ đi chợ. Tính số tiền mẹ đi chợ?
Bài 3: Khi trả bài kiểm tra toán của lớp 5A, cô giáo nói: “Số điểm 10 chiếm 25%, số điểm 9 ít hơn 5%”. Biết rằng có tất cả 18 điểm 9 và 10. Hỏi lớp 5A có bao nhiêu bạn?
Nhóm 2:
Bài 1: Một ô tô du lịch ngày thứ nhất đi được 28%, ngày thứ hai đi được 32% toàn bộ quảng đường dự định, ngày thứ ba đi nốt 240km còn lại. Hỏi trong ba ngày ô tô đó đã đi được quảng đường dài bao nhiêu km?
Bài 2: Một tấm vải sau khi giặt bị co mất 2% chiều dài ban đầu. Giặt xong tấm vải chỉ còn 24,5 m. Hỏi trước khi giặt tấm vải dài bao nhiêu?
Bài 3: Một cửa hàng bán được lãi 20% so với giá bán. Hỏi cửa hàng đó được lãi bao nhiêu phần trăm so với giá mua?
 GV cho HS tự đọc đề và làm bài độc lập, Sau đó các nhóm cử đại diện kiểm tra, đánh giá kết quả bài làm. Chữa chung cả lớp:
Nhóm 1:
Bài 1: Bài giải
 Số cần tìm là:
60 x 100 : 40 = 150
 Đáp số: 150
Bài 2: 	 Bài giải
 Số tiền mẹ đi chợ là:
 2 000 : 10 x 100 = 20 000 (đồng)
 Đáp số: 20 000 đồng
Bài 3: Phân tích:
 + Tính số điểm 9 chiếm bao nhiêu phần trăm?
 + Tính số điểm 9 và điểm 10 chiếm bao nhiêu phần trăm? 
 + Đưa bài toán về dạng cơ bản 3 để tìm số HS cả lớp.
Bài giải:
 Số điểm 9 chiếm:
25% - 5% = 20%
 Số điểm 10 và điểm 9 chiếm:
25% + 20% = 45%
 Số học sinh cả lớp là:
18 x 100 : 45 = 40 em
 Đáp số: 40 em
Nhóm 2:
Bài 1: Hướng dẫn: Coi toàn bộ quảng đường du lịch đi là 100%. Ta tìm được 240km chiếm bao nhiêu phần trăm toàn bộ quảng đường, từ đó suy ra quảng đường xe du lịch đi trong 3 ngày.
Bài giải:
 Quảng đường xe du lịch đã đi được trong hai ngày đầu chiếm:
28% + 32% = 60%
 Quảng đường xe du lịch đi 240km chiếm:
100% - 60% = 40%
 Quảng đường xe du lịch đi trong ba ngày là:
240 x 100 : 4 = 600km
 Đáp số: 600km
Bài 2: Hướng dẫn: Coi chiều dài tấm vải ban đầu khi chưa giặt là 100% để tính sau khi giặt co mất 2% còn mấy %, rồi tính chiều dài tấm vải khi chưa giặt.
Bài giải:
Sau khi giặt chiều dài tấm vải còn
100% - 2% = 98%
 Chiều dài tấm vải lúc đầu là:
 24,5 x 100 : 98 = 25 (m)
 Đáp số: 25 m
Bài 3: Phân tích: Coi giá bán là 100đ thì lãi được 20đ, thì đó tìm được giá mua và tính đượcgiá mua so với giá bán và lãi.
Bài giải:
Nếu giá bán là 100 đồng thì lãi là 20đồng
 Vậy giá mua là:
100 – 20 = 80(đồng)
 So với giá mua thì giá bán bằng:
100 : 80 x 100 = 125%
 So với giá mua thì cửa hàng được lãi:
125% - 100% = 25%
 Đáp số: 25%
B. Mở rộng một số dạng toán khác liên quan đến tỉ số phần trăm
 ở tiểu học, ngoài 3 dạng toán các em được củng cố và luyện tập ở trên, ta còn thường gặp một số bài toán thuộc dạng khác liên quan tới tỉ số phần trăm. Cách giải các bài toán đó như thế nào? Tôi đã mạnh dạn hướng dẫn các em một số bài sau:
Bài 1: Một mảnh đất hình chữ nhật nay được mở rộng chiều dài thêm 10%, chiều rộng thêm 10%. Hỏi diện tích hình chữ nhật đó tăng thêm bao nhêu phần trăm?
 Phân tích: Muốn biết diện tích mảnh đất hình chữ nhật đó tăng thêm bao nhiêu phần trăm phải đi so sánh diện tích mảnh đất sau khi mở rộng với diện tích ban đầu.
 Từ công thức: S = a x b 
Ta có cách giải sau:	Bài giải:
 Coi chiều dài mảnh đất ban đầu là 100%
 Coi chiều rộng mảnh đất ban đầu là 100%
 Coi diện tích mảnh đất ban đầu là 100%
 Thì chiều dài mới là:
100% + 10% = 110%(chiều dài ban đầu)
 Chiều rộng mới là:
100% + 10% = 110% (chiều rộng ban đầu)
 Diện tích mảnh đất mới sẽ là:
110% x 110% =121%( diện tích ban đầu)
 Như vậy, diện tích của mảnh đất tăng thêm số phần trăm là so với diện tích mảnh đ