SKKN Biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 25 – 36 tháng ở Trường Mầm non Đông Quý

 BÁO CÁO
 BIỆN PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHĂM SÓC, NUÔI 
 DƯỠNG, GIÁO DỤC TRẺ
I. THÔNG TIN CHUNG 
1. Tên biện pháp: Biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 25 – 36 tháng ở trường 
mầm non
2. Tác giả: Đỗ Thị Nhung
Ngày, tháng, năm sinh: 23/10/1988 Nam/Nữ : Nữ
Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm mầm non.
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên tại trường mầm non Đông Quý.
3. Thời gian áp dụng biện pháp: 09/ 2023 đến tháng 05/2024
II. NỘI DUNG BÁO CÁO
1. Tình trạng thực tiễn 
 Năm học 2023 – 2024 tôi được nhà trường phân công trực tiếp chăm sóc, 
nuôi dưỡng, giáo dục nhóm trẻ 25 – 36 tháng. Ngay từ đầu năm học tôi luôn quan 
tâm đến đặc điểm tâm sinh lý cũng như ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ nhằm 
khám phá, tìm hiểu khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ để kịp thời có những biện 
pháp giáo dục và nâng cao dần ngôn ngữ cho trẻ. Khi tiếp xúc với trẻ tôi nhận thấy 
rằng ngôn ngữ của trẻ còn nhiều hạn chế về câu từ, vè cách phát âm. Khi trẻ nói 
hầu hết toàn bớt âm trong các từ, giao tiếp không đủ câu cho nên nhiều khi giáo 
viên không hiểu trẻ đang nói gì? Còn một số trẻ còn hạn chế khi nói, trẻ chỉ biết 
chỉ tay qua một thời gian tôi thấy dược thực trạng phát triển ngôn ngữ của nhóm 
trẻ mà tôi phụ trách như sau:
 Kết quả
 TT Kĩ năng Tổng số Đạt Chưa đạt
 Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ
 Khả năng nghe, hiểu 
 1 22 6 27,2% 16 72,8%
 ngôn ngữ
 Khả năng phát âm 
 2 22 5 22,7% 17 77,3%
 chuẩn
 3 Khả năng nói mạch lạc 22 4 18,1% 18 81,9%
 Khả năng nói đúng ngữ 
 4 22 4 18,1% 18 81,9%
 pháp Thuận lợi:
- Bản thân là Cô giáo trẻ tâm huyết với nghề, nhiệt tình, vững vàng về trình độ 
chuyên môn chuẩn và trên chuẩn, cùng với sự quan tâm của ban giám hiệu nhà 
trường, có nhiều kinh nghiệm trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ, đặc biệt là trẻ 
nhà trẻ. Được tham gia đầy đủ các lớp tập huấn chuyên đề do phòng Giáo dục và 
Đào tạo mở, từ đó tôi nắm vững phương pháp dạy học của từng hoạt động.
- Lớp có diện tích rỗng rãi khá thoáng mát
- Trẻ được phân chia theo đúng độ tuổi
- Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú về màu 
sắc, hình ảnh, hấp dẫn thu hút trẻ.
 Tuy nhiên bên cạnh tôi còn gặp một số khó khăn như sau:
- 100% cháu ở lứa tuổi nhà trẻ đi học lần đầu, trẻ còn nhỏ chưa có ý thức, thích gì 
làm đấy, hay đi lại lung tung, không có nề nếp trong các hoạt động. 
- Trẻ chưa mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp
- Nhiều phụ huynh bỏ bê, út tương tác với trẻ. Cho trẻ tiếp xúc và phụ thuộc quá 
sớm vào các thiết bị điện tử => Vốn từ của trẻ còn ít
- Một số phụ huynh còn nuông chiều con cái, đáp ứng ngây lập tức mọi yêu cầu 
của trẻ, không cho trẻ có cơ hội diễn đạt. Trẻ ít được nghe nên không có cơ hội bắt 
chước và nói thành tiếng.
- Lớp tôi có 3 cháu có dấu hiệu mắc bệnh tự kỉ.
- Đặc điểm tâm lý của trẻ 24 - 36 tháng tuổi là trí nhớ của trẻ còn hạn chế, nhanh 
nhớ, chóng quên, vì thế trẻ thường xuyên bỏ bớt từ, bớt âm khi nói.
- 60% trẻ phát âm chưa chính xác hay ngọng chữ X - S, chữ L – N. Dấu ngã, dấu 
chấm, dấu hỏi, dấu nặng.
2. Biện pháp
2.1. Mục đích của biện pháp
- Vốn ngôn ngữ của trẻ tăng lên, trẻ học được cách nói của người lớn, lúc đó trẻ 
mới nói được thành câu hoàn chỉnh. 
- Trẻ sẽ mạnh dạn, tự tin hơn, ngôn ngữ của trẻ ngày càng mạch lạc hơn.
- Tạo cơ hội cho trẻ được trò chuyện với các bạn và phát triển khả năng giao tiếp 
của trẻ, trẻ sớm học được cách truyển tải, suy nghĩ, cảm giác thành lời khi chơi với 
cô giáo, với các bạn và đồ chơi.
2.2. Các biện pháp
* Biện pháp 1: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động chơi - tập có 
chủ định Đây là lĩnh vực rất quan trọng, nhất là đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ và 
cung cấp vốn từ, trí tưởng tượng của trẻ ở lứa tuổi 25 - 36 tháng. Trẻ đang trong 
thời kỳ học nói, bộ máy phát âm của trẻ chưa được hoàn chỉnh, vì vậy trẻ nói chưa 
đủ từ, nói ngọng, nói lắp lên tôi rất chú trọng phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Cho nên 
trong tiết dạy cô phải chuẩn bị đồ dùng trực quan đẹp, hấp dẫn để gây hứng thú cô 
dạy trẻ phải phù hợp với “Chủ đề” mà trẻ đang học. Cô phải chuẩn bị hệ thống câu 
hỏi rõ ràng, ngắn gọn, trong khi trẻ trả lời, cô hướng dẫn trẻ nói đủ từ, đủ câu, 
mạch lạc, tự tin, không nói cộc lốc.
Với hoạt động này tôi tận dụng đồ dùng trực quan để cho trẻ nhận biết và tập nói rõ 
ràng hơn, vốn từ của trẻ phong phú lên, trẻ nói nhiều hơn, tự tin, với cô, và các bạn 
tiếp thu kiến thức thực tế hơn. Việc sử dụng hình ảnh trực quan không chỉ giúp trẻ 
nhớ được từ ngữ mà còn giúp trẻ phát triển về thị giác lẫn trí tuệ. Trẻ có thể ghi 
nhớ những gì được chỉ và nhanh chóng học theo những từ ngữ đó. Khi gặp lại hình 
ảnh minh hoạ, trẻ có thể tự tin gọi tên chúng.
Ví dụ : Cô trò chuyện với trẻ về chủ đề: “Phương tiện giao thông”
 Hình ảnh : Trò chuyện về ô tô
- Xe gì đây? (Ô tô ạ)
- Đây là ô tô gì? (ô tô tải ạ)
- Ô tô đi ở đâu? (Ô tô đi trên đường ạ)
- Ô tô dùng để làm gì? (Dùng để chở người và hàng hóa ạ) - Còi ô tô kêu như thế nào? (bíp bíp)
- Đây là cái gì? (Cô chỉ vào từng bộ phận của ô tô và yêu cầu trẻ trả lời) cô hỏi 
nhiều trẻ trả lời
- Ô tô là phương tiện giao thông đường gì? (Đường bộ ạ)
- Khi ngồi trên ô tô các con phải ngồi như thế nào?
Cứ như vậy tôi đặt hệ thống câu hỏi từ tổng thể đến chi tiết để trẻ trả lời nhằm kích 
thích trẻ phát triển tư duy và ngôn ngữ cho trẻ, qua đó lồng liên hệ giáo dục trẻ về 
an toàn giao thông khi đi trên đường. Cô cho trẻ phát âm nhiều, cá nhân trẻ được 
phát âm khi trẻ trả lời câu hỏi của cô, cô chú ý đến câu trả lời của trẻ, nếu trẻ nói 
thiếu hoặc ngọng cô phải sửa sai ngay cho trẻ.
Ví dụ 2: Chủ đề: Bé và những bông hoa đẹp “ Nhận biết hoa hồng”
- Cô có lọ hoa gì đây? (Hoa hồng)
- Hoa hồng có màu gì? (Màu đỏ)
- Cánh hoa hồng như thế nào? (To và tròn)
- Cô chỉ vào đặc điểm của hoa hồng và hỏi trẻ (Trẻ trả lời) Hình ảnh: Nhận biết hoa hồng
* Thông qua giờ thơ, truyện
Để giờ đọc thơ kể truyện đạt kết quả cao cũng như hình thành ngôn ngữ cho trẻ thì 
đồ dùng phục vụ trong tiết học phải đảm bảo: Đồ dùng phải đẹp, màu sắc phù hợp 
đảm bảo tính an toàn và vệ sinh cho trẻ. Tranh vẽ phải đẹp, phù hợp với câu 
chuyện, phía dưới phải có chữ to giúp trẻ cho việc phát triển vốn từ của trẻ được 
thuận lợi. Bản thân giáo viên phải thuộc chuyện, ngôn ngữ của cô phải trong sáng, 
giọng đọc phải diễn cảm, thể hiện đúng ngữ điệu của nhân vật.
Ví dụ : Chủ đề: Bé và các bạn chuyện: “Vì sao thỏ cụt đuôi”
Tôi cung cấp từ mới cho trẻ đó là từ “Ven rừng”. Tôi cho trẻ xem tranh, chỉ vào 
hàng cây màu xanh chạy dọc theo sát một bên rừng và giải thích cho trẻ hiểu từ 
“Ven rừng” (Các con ạ nhím và thỏ là động vật sống trong rừng nên chúng chỉ ra 
khỏi rừng ra khỏi rừng sẽ rất nguy hiểm và chúng không ra khỏi phần đát chạy dọc theo sát một bên rừng để chơi). Sau khi giải thích tôi chuẩn bị hệ thống câu hỏi 
giúp trẻ nhớ được nội dung truyện và từ vừa học.
- Thỏ và Nhím đã rủ nhau đi đâu chơi? ( ra ven rừng chơi)
- Bạn Nhím có đồng ý không? ( có)
- Thỏ đã chạy qua đường và chuyện gì đã xảy ra?(thỏ bị ô tô tông trúng)
- Khi thấy Thỏ qua đường ô tô phanh như thế nào? (phanh két )
-Đuôi của thỏ bị làm sao? (bị xe đè đứt lìa ra )
- Bạn thỏ có ngoan không?( không ngoan)
- Qua câu chuyện chúng mình học Thỏ hay học Nhím?( học Nhím)
 Hình ảnh: Kể chuyện “ Vì sao thỏ cụt đuôi”
Cô kể 1 - 2 lần cho trẻ nghe giúp trẻ hiểu thêm về tác phẩm và qua đó lấy nhận vật 
giáo dục trẻ phải biết yêu thương và giúp đỡ bạn trong lúc gặp khó khăn.
Như vậy qua câu chuyện ngoài những từ ngữ trẻ đã biết lại cung cấp thêm vốn từ 
mới cho trẻ để ngôn ngữ của trẻ thêm phong phú.Ngoài cung cấp từ mới cho trẻ thì 
sửa lỗi nói ngọng, nói lắp cũng vô cùng quan trọng.Khi áp dụng vào bài dạy tôi 
luôn chú trọng đến điều này và đã kịp thời sửa sai cho trẻ ngay tại chỗ.
Trong hoạt động làm quen văn học qua những bài thơ, câu truyện có những từ ngữ 
mang tính trừu tượng và phức tạp thì trẻ khó có thể hiểu được ngay. Ví dụ; nếu như nói với trẻ về “ tình cảm”, “ Vui Vẻ” , “ Hạnh phúc” trẻ không 
thể biết đó là gì? Lúc này tôi sẽ làm những ví dụ và mô tả thông qua những từ ngữ 
đơn giản hơn để trẻ hiểu dần dần: Tôi có thể mô tả “ vui vẻ “ là lúc con cười, lúc 
con chào đón bố mẹ đi làm về, lúc con được ăn những món mà con thích 
Như vậy khi trẻ học những từ ngữ phức tạp trẻ sec không thể hiểu được ngay và 
không biết cách diễn đạt như thế nào? Do đó, điều này đòi hỏi cô giáo phải kiên trì 
và tận dụng những hành động hàng ngày để mô tả lại cho trẻ dễ hiểu, dễ tiếp thu.
Thông qua hoạt động âm nhạc:
- Để thu hút trẻ vào các hoạt động và giúp trẻ phát triển ngôn ngữ được tốt hơn thôi 
thúc tôi phải nghiên cứu, sang tạo những phương pháp dạy học tốt nhất có hiệu quả 
với trẻ.
- Đối với hoạt động âm nhạc trẻ được tiếp xúc nhiều với đồ vật ( trống, lắc, phách 
tre, mõ, xắc xô và nhiều chất liệu khác ) trẻ được học những giai điệu vui tươi 
kết hợp với các loại vận động theo bài hát một cách nhịp nhàng. Để làm được như 
vậy đó là nhờ sự hiểu biết, nhận thức vốn từ, kĩ năng nhất là sự giao tiếp bằng ngôn 
ngữ của trẻ dược tích luỹ và lĩnh hội, phát triển tính nghệ thuật, giúp trẻ yêu âm 
nhạc.
Ví dụ: Hát và vận động bài “Con voi”
+ Câu đầu tiên: Con voi con voi
Cái vòi đi trước
(Trẻ đưa tay ra phía trước giả làm vòi con voi)
+ Câu thứ hai: Hai chân trước đi trước 
 Hai chân sau đi sau
(Hai tay chống hông, hai chân nhấc lên nhấc xuống)
+ Câu cuối: Còn cái đuôi đi sau nốt
 Tôi xin kể nốt 
 Câu chuyện con voi
 (Một tay chống hông một tay đưa ra đằng sau vờ làm đuôi con voi)
- Qua hoạt động hát, vận động âm nhạc, trẻ đã biết sử đụng ngôn ngữ có mục đích, 
biết dùng ngôn ngữ và động tác cơ bản dể miêu tả những hình ảnh đẹp của bài hát.
Thông qua hoạt động vận động
 Cũng như chúng ta đã biết môi trường đóng một vai trò rất quan trọng trong 
việc hình thành ngôn ngữ ở trẻ, vì vậy tôi luôn chú trọng xây dựng môi trường 
sống có sự giao tiếp, tương tác với nhau và với trẻ. - Trong góc vận động của lớp tôi đã sử dụng những thùng thìa để làm thành 
một đoàn tàu hoả cho trẻ chơi. Mỗi thùng làm thành một toa tàu. Trong khi trẻ chơi 
có thể vừa chơi vừa kết hợp với âm nhạc hát: (Đoàn tàu tí hon )
 - Như vậy bằng những đồ chơi tự tạo thông qua hoạt động chơi không những 
rèn cho trẻ sự khéo léo mà còn góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
* Biện pháp 2: Phát triển ngôn ngữ thông qua các hoạt động ở mọi lúc mọi 
nơi: trong giờ đón-trả trẻ, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời.
Thông qua trò chuyện với trẻ trong giờ đón, trả trẻ
 Đây là thời điểm cô và trẻ giao lưu với nhau nhiều nhất, chính vì vậy cô phải 
tích cực trò chuyện cùng với trẻ và yêu cầu trẻ trả lời các câu hỏi của cô rõ ràng.
Ví dụ: Cô trò chuyện với trẻ về gia đình của trẻ :
 Hình ảnh: Giờ đón trẻ
- Gia đình con có những ai?
- Nhà con có mấy người?
- Bố mẹ con làm nghề gì?
- Trong gia đình con yêu ai nhất?
- Mẹ yêu con như thế nào? - Buổi sáng ai đưa con đến lớp?
Như vậy khi trò chuyện với cô trẻ tự tin vào vốn từ của mình, ngôn ngữ của trẻ nhờ 
đó được mở rộng và phát triển hơn.
 Ngoài ra trong giờ đón, trả trẻ tôi luôn nhắc trẻ biết chào ông bà, bố mẹ như 
vậy kích thích trẻ trả lời câu trọn vẹn bên cạnh đó giáo dục trẻ có thói quen lễ 
phép, biết vâng lời người lớn.
Ví dụ: Chủ đề: thế giới động vật nhận biết “con mèo”
 Hình ảnh: Trò chuyện về con mèo
- Đây là con gì?( Con mèo)
- Con mèo màu gì?(màu vàng)
- Còn đây là gì? (đôi tai )
- Đây là gì? (mắt mèo) 
- Đây là gì? (Chân mèo)
- Lông mèo thế nào? (mềm, mịn)
- Đuôi mèo như thế nào (dài ngoe nguẩy)
- Con mèo kêu thế nào ? (meo meo)
Thông qua những câu hỏi đó trẻ trả lời cô, nếu trẻ trả lời chưa đủ câu cô cùng trẻ 
nói lại và uốn nắn và sửa sai cho trẻ. Trong các giờ đón trẻ tôi thấy ngôn ngữ của 
trẻ mạnh dạn hơn trong giao tiếp với bạn, với cô trẻ nói đủ câu, không nói lắp. Qua 
quá trình tiếp xúc với mọi người, với cô giáo, với bạn bè, vốn ngôn ngữ của trẻ 
tăng lên, trẻ học được cách nói của người lớn, lúc đó trẻ mới nói được thành câu 
hoàn chỉnh. Trẻ sẽ mạnh dạn, tự tin hơn, ngôn ngữ của trẻ ngày càng mạch lạc hơn. Ngoài ra tôi còn sưu tầm các kênh trên YouTobe phát triển ngôn ngữ cho trẻ để 
cho trẻ xem tròn giờ đón hoặc trả trẻ.
Ví dụ:
1. Kênh 1 -2 -3 ta cùng đếm
2. Kênh Farmees Việt Nam
3. Pops Kids
4. NiDo Channel
5. Boomerang Việt Nam
6. Kênh Dạy bé học
7. Kênh Heo Peppa Tiếng Việt
Thông qua hoạt động chiều
 Hàng ngày tôi thường xuyên dành một thời gian nhỏ buổi chiều để đọc sách cho 
trẻ nghe, đây là một hoạt động tôi nghĩ rất hữu ích giúp trẻ cải thiện được ngôn 
ngữ. Thông qua những cuốn sách, cuốn truyện con có thể lắng nghe được rất nhiều 
từ vựng mới, tăng thêm sự hiểu biết và cảm thấy thích thú với chúng. Điều này 
giúp trẻ nhanh phát triển ngôn ngữ.
 Tôi thường chọn những đấu sách/ truyện đơn giản có hình ảnh sáng taoh, bắt mắt 
và câu chuyện đơn giản, ngắn gọn, tôi luôn sử dụng giọng điệu và biểu cảm khi 
đọc sẽ giúp con hứng thú và dễ hiểu hơn.
Trong thời gian buổi chiều tôi hay cho trẻ chơi những trò chơi ngôn ngữ. Trò chơi 
phù hợp với ngôn ngữ: Chơi các trò chơi như : Ai là ai? Tìm đồ vật hoặc “ đặt tên’ 
để khuyến khích bé nói và sử dụng từ ngữ.
Ví dụ: Hỏi bé “ Đây là ai? Khi đang xem ảnh gia đình và khuyến khích bé nhận 
dạng và nói tên của mỗi người.
Hoặc trò chơi nhắc lại: Cho bé nhắc lại một danh sách đơn giản các đồ vật và từ 
ngữ mà cô nêu ra. Những điều nhắc lại là những đồ vật, sự vật, sự việc thân thuộc 
trong cuộc sống hàng ngày sẽ giúp bé luyện kĩ năng nhớ và nói.
Thông qua hoạt động góc
Trong hoạt động chung trẻ không thể phát triển ngôn ngữ một cách toàn diện được 
mà phải thông qua các hoạt động khác nhau trong đó có hoạt động góc. Đây có thể 
coi là một hình thức quan trọng, bởi giờ hoạt động chơi có tác dụng rất nhiều, giờ 
chơi của trẻ chiếm nhiều nhất trong thời gian trẻ ở nhà trẻ, là thời gian trẻ dược 
chơi thoải mái nhất. Trong quá trình trẻ chơi sử dụng các loại từ khác nhau, có điều 
kiện học và sử dụng các từ có nội dung khác nhau. Tôi cho trẻ tham gia chơi cùng 
bạn bè trong lớp theo từng nhóm nhỏ.