SKKN Một số biện pháp chỉ đạo xây dựng môi trường giáo dục lây trẻ làm trung tâm

I . ĐẶT VẤN ĐỀ.
1. Lý do chọn đề tài
Xây dựng môi trường giáo dục trong trường mầm non là một nhiệm vụ hết sức quan trọng và có ý nghĩa đối với sự phát triển của trẻ ở lứa tuổi này. Môi trường tạo cơ hội cho trẻ tìm tòi, khám phá, phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống.Trẻ được tự lựa chọn hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm một cách tích cực, qua đó kiến thức và kỹ năng ở trẻ dần được hình thành. 
Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình cảm, xã hội, trí tuệ, hoàn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý. Do đó, mỗi trẻ em có hứng thú, cách học và tốc độ học tập khác nhau và chúng đều có thể thành công. Vì vậy song song với việc lập kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, mỗi nhà trường cũng cần phải xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 
Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là xây dựng môi trường an toàn, thân thiện và ấm cúng, trình bày đẹp mắt, thu hút sự chú ý của trẻ, giúp trẻ chủ động tham gia vào các hoạt động tạo điều kiện cho trẻ chơi mà học, học bằng chơi, có cơ hội được trải nghiệm và giao tiếp một cách tích cực, tự nhiên. Môi trường giáo dục bao gồm có hai bộ phận không thể tách rời, có liên quan chặt chẽ và bổ sung lẫn nhau đó là môi trường vật chất (các phương tiện vật chất trong lớp, ngoài trời, diện tích phòng học, nhiệt độ, ánh sáng, đồ dùng đồ chơi..) và môi trường xã hội (bao gồm các mối quan hệ giúp trẻ hình thành phát triển nhân cách, tạo bầu không khí giao tiếp giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ)
Tuy nhiên hiện nay, các nhà trường vẫn chưa thực sự quan tâm tới việc thiết kế, xây dựng môi trường nhà trường với mục tiêu lấy trẻ làm trung tâm theo đúng hưỡng dẫn của Bộ giáo dục và đào tạo. Là một cán bộ quản lý tôi luôn chăn trở làm thế nào để có được một môi trường giáo dục thực sự ý nghĩa và có tác động tích cực đến trẻ, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện. Vì vậy, tôi lựa chọn đền tài “Một số biện pháp chỉ đạo xây dựng môi trường giáo dục lây trẻ làm trung tâm” làm sáng kiến kinh nghiệm của mình.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận
	- Xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động: là xây dựng môi trường an toàn, thân thiện, ấm cúng, trình bày đẹp mắt, thu hút, giúp trre chủ động tham gia vào các hoạt động, có cơ hội trải nghiệm và gia tiếp một cách tích cực. Môi trường đó bao gồm hai bộ phận: môi trường vật chất và môi trường môi trường tinh thần,chúng không thể tách rời và có liện quan chặt chẽ bổ sung lẫn nhau.
+ Môi trường vật chất: Là toàn bộ phương tiện vật chất ở trong lớp và ngoài trời liên quan đến diện tích, ánh sáng, tiếng ồn, cách bố trid sắp xếp...
+ Môi trường tinh thần: Là toàn bộ các mối quan hệ giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách: Giao tiếp giữa trẻ với người lớn ( giáo viên, phụ huynh), giữ trẻ với nhau và giữa người lớn với nhau.
2. Thực trạng vấn đề:
Trường mầm non nơi tôi công tác là một ngôi trường được xây mới hoàn toàn với 09phòng học và 02 phòng chức năng được đầu tư theo mô hình một phần trường học điện tử có đầy đủ các trang thiết bị hiện đại phục vụ công tác giảng dạy. Tập thể sư phạm nhà trường luôn đoàn kết, yêu thương giúp đỡ lẫn nhau, nhà trường không ngừng nâng cao chất lượng chăm sóc giáo  dục trẻ.
 	Trường có: Tổng số 32 CBGVNV, trình độ chuyên môn đạt chuẩn 100% (trong đó: 16 giáo viên có trình độ Đại học, 15 giáo viên trình độ Cao đẳng, 18 giáo viên trình độ trung cấp)
- Tổng số trẻ: 300cháu; Trong đó: 
+ Nhà trẻ: 50 trẻ 
+ Mẫu giáo: 250 trẻ
- Tổng số lớp học: 09 lớp. Được chia thành 4 khối:
+ Nhà trẻ: 02 lớp
+Mẫu giáo bé: 02 lớp
+Mẫu giáo nhỡ: 03 lớp
+Mẫu giáo lớn: 02 lớp 
2.1. Thuận lợi.
- Trường được Quận Ủy, HĐND, UBND, phòng GD&ĐT, đầu tư cơ sở vật chất đồng bộ . 
- Chính quyền địa phương luôn quan tâm, giúp đỡ, hỗ trợ mọi hoạt động của nhà trường và ban đại diện huynh học sinh luôn đồng hành, động viên nhà trường.
- BGH chỉ đạo các hoạt động chuyên môn đi vào nền nếp, việc kiểm tra đánh giá thực hiện nghiêm túc, đảm bảo công bằng, phân công công việc cho giáo viên hợp lý, động viên khen thưởng kịp thời, hiểu rõ hoàn cảnh giáo viên, tạo điều kiện để giáo viên hoàn thành nhiệm vụ. 
 2.2 Khó khăn.
- Do diện tích sân, vườn hẹp nên việc bố trí các khu vực chơi còn hạn chế, các phương tiện đồ dùng đồ chơi cơ bản được trang bị đủ nhưng chưa phong phú, đa dạng về chủng loại
- Việc thiết kế môi trường cho trẻ hoạt động chưa được phong phú, còn mang tình áp đặt; cách bố trí các khu vực, góc hoạt động chưa linh hoạt, chưa khai thác hiệu quả sử dụng tại các khu vực chơi.
- Công tác xã hội hóa còn khó khăn. 
3. Một số biện pháp chỉ đạo thực hiện.
3.1 Biện pháp 1: Thống nhất chủ trương, ý tưởng xây dựng “ Môi trường lấy trẻ làm trung tâm”. 
- Bước 1 thống nhất chủ trương: Tuần 1/8/2018, họp Ban Giám Hiệu, đồng chí Hiệu trưởng đưa ra mục đích, chủ trương của việc xây dựng môi trường giáo dục Lấy trẻ làm trung tâm.
- Bước 2, xây dựng ý tưởng: Tuần 2/8/2018, họp BGH cùng Tổ chuyên môn đã nêu mục đích, nguyên tắc về việc xây dựng môi trường xây dựng ý tưởng, sơ đồ tổng thể khuôn viên trường, xác định rõ nội dung góc chơi phù hợp với diện tích, đặc điểm của từng khu vực như: 
+ Sân trường: Khu chơi tĩnh , bồn cây cảnh, khu vui chơi với đồ chơi ngoài trời trên khuôn viên sân trường
+ Quy hoạch: khu vực hành lang cầu thang tầng1 tạo thành thư viện cộng đồng, sảnh hành lang tầng 2 tạo thành khu hoạt động nghệ thuật của bé, tại sảnh hành lang tầng 3 tổ chức hoạt động khám phá khoa học, sát tường nhà bếp tạo khu vườn rau của bé .
+ Trang trí sân trường bằng những câu khẩu hiệu, biểu bảng, Panô, áp phích ghi lời hay, ý đẹp nhằm nhắc nhở CBGVNV, PH thực hiện tốt các cuộc vận động lớn và phong trào thi đua của ngành, thực hiện nếp sống văn minh, lịch sự, hòa nhã, thân thiện trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và tăng thêm vẽ đẹp trên sân trường.
- Môi trường trong lớp học: Chỉ đạo giáo viên trang trí các lớp theo định hướng lấy trẻ làm trung tâm: Sắp xếp không gian hợp lý: gần gũi, quen thuộc với cuộc sống hàng ngày, phân chia không gian và vị trí các khu vực phù hợp với diện tích lớp 
+ Trang trí lớp học đảm bảo thẩm mỹ, thân thiện, phù hợp lứa tuổi: tranh, biểu bảng ngang tầm mắt trẻ, màu sắc hài hòa, sử dụng sản phẩm của giáo viên và trẻ trang trí...
+ Đa dạng các đồ chơi, đồ dùng, nguyên vật liệu cho trẻ chơi và kích thích sự sáng tạo của trẻ
+ Trong lớp học bố trí các góc, đồ chơi, nguyên vật liệu mở, các kí hiệu, tạo môi trường xanh trong lớp bằng chậu cây xanh, bình hoa, cây xanh trên các giá, cửa sổ, trong nhà vệ sinh bổ sung nhiều cây xanh nhằm tạo không gian xanh, thoáng mát.
 - Sau khi xác định được nội dung trọng tâm, xây dựng ý tưởng cho các khu vực, tiến hành triển khai thực hiện.
 	3.2 Biện pháp 2: Tổ chức thực hiện xây dựng “Môi trường lấy trẻ làm trung tâm”. 
- Đối với giáo viên: Muốn thực hiện thành công việc xây dựng “ Môi trường, lấy trẻ làm trung tâm”, đồng chí phó hiệu trưởng chuyên môn tổ chức họp tổ chuyên môn triển khai đến 100% giáo viên cụ thể công tác xây dựng trường về nội dung, yêu cầu, tiêu chí cụ thể về xây dựng “ Môi trường, lấy trẻ làm trung tâm” . Tổ chức Thi “Xây dựng môi trường lớp” ngay từ đầu năm học (tháng 10 / 2018).
- Đối với học trẻ: Thường xuyên tham gia giữ gìn vệ sinh môi trường ở trường, lớp luôn xanh, sạch, đẹp bằng việc làm cụ thể như: thu nhặt rác bỏ vào thùng rác, không xả rác bừa bãi, trên sân trường mà bỏ vào thùng rác đúng qui định...
- Trường hợp đồng với công ty vệ sinh môi trường chăm sóc cây hàng ngày; Thùng rác có nắp đậy, đặt ở góc sân trường, nơi có vị trí thuận lợi cho học sinh thu gom rác. 
3.3 Biện pháp 3 : Triển khai thực hiện kế hoạch xây dựng “Môi trường lấy trẻ làm trung tâm”
- Xây dựng môi trường sư phạm ngoài trời.
Sân chơi ngoài trời phải thoả mãn nhu cầu vui chơi, vận động, có những khoảng trống cho trẻ luyện tập vận động cơ bản và các trò chơi tập thể, tiếp xúc gần gũi, trực tiếp với thiên nhiên sẽ tác động mạnh mẽ đến cảm xúc, nhận thức và hành vi hàng ngày của trẻ. Trên thực tế trong mỗi nhà trường khoảng sân bê tông hóa chiếm diện tích lớn, vậy làm thế nào để đảm bảo an toàn cho trẻ khi chơi và tạo được không gian xanh,đẹp mát mắt là điều mà tôi luôn lưu tâm. Sau khi nghiên cứu từng vị trí tôi đã cho sắp đạt phù hợp các đồ dùng đồ chơi, trải thảm cỏ nhân tạo, trồng thêm cây xanh, hoa tươi phấn đấu 50% diện tích sân chơi là cây,cỏ.
( Ảnh 1)
Không chỉ có vậy, ngay từ khi nhận bàn giao nhà trường tôi đã tham mưu với Ban giám hiệu giành khu đất nhỏ làm vườn cây ở đó trẻ được trồng, chăm sóc và theo dõi sự phát triển của các loại rau hàng ngày hình thành cho trẻ một số kỹ năng lao động phù hợp như giao hạt, trồng cây và chăm sóc rau giúp trẻ phát triển tốt về mọi mặt.( Ảnh 2)
- Cầu thang tầng 1: Nhà trường đầu tư trải thảm cỏ vận động phụ huynh ủng hộ sách tạo khu thư viện cộng đồng, từ các lốp xe giáo viên trang trí làm bàn đọc sách góc chơi này không chỉ giành cho trẻ mà phụ huynh cũng được tham gia đọc sách cùng con vào giờ đón, trả trẻ. Mỗi khu vực đều có nội qui chơi. ( Ảnh 3)
- Tại sảnh hành lang tầng 2 tạo thành khu hoạt động nghệ thuật cho trẻ giúp trẻ thỏa thích sáng tạo những ý tưởng tạo hình nhằm phát triển khả năng thẩm mỹ cho trẻ. ( Ảnh 4, 5 )
- Trên khu vực tầng 3 tận dụng khoảng không gian hành lang rộng tạo thành khu hoạt động khám phá. Tại đây các cô giáo thường xuyên tổ chức các hoạt động: thí nghiệm vui, nhà khoa học tài ba, bạn và tôi cùng khám phá.với đầy đủ đồ dùng phục vụ cho hoạt động khám phá giúp trẻ có cơ hội trải nghiệm. ( Ảnh 6,7)
*Xây dựng môi trường trong lớp học.
 Việc xây dựng môi trường lớp học hợp lý, phù hợp với chủ điểm, có nhiều góc mở, nguyên liệu mở sẽ tạo sự hứng thú, kích thích sự tìm tòi, khám phá, phát huy tính tích cực của trẻ. Thông qua hoạt động góc, trẻ được củng cố kiến thức, được cung cấp những kĩ năng sống và những quan hệ xã hội, trẻ được thể hiện mình thông qua các vai chơi, các trò chơi Bởi vậy nhà trường luôn quan tâm đến việc chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường lớp học thân thiện, tạo nhiều góc mở, nguyên liệu mở cho trẻ tham gia hoạt động, tạo các góc rèn kỹ năng sống để trẻ có những cảm nhận về ý thức trong việc ứng xử và thực hiện các hành vi văn minh.
( Ảnh 8 )
- Nhà vệ sinh các lớp cũng được nhà trường hết sức quan tâm, chúng tôi đã chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường thân thiện, trang trí mát mắt, có những chậu cây xanh nhỏ trong nhà vệ sinh, tạo cảm giác nhẹ nhàng cho trẻ. ( ảnh 9)
3.4 Biện pháp 4: Thực hiện tốt công tác xã hội hóa giáo dục.
Thực hiện công tác xã hội hóa giáo dục nhằm huy động nguồn lực đầu tư cho phát triển sự nghiệp giáo dục của nhà trường, trong đó góp phần quan trọng trong việc xây dựng môi trường, tạo cảnh quan môi trường giáo dục ngày càng khang trang sạch, đẹp. Thông qua ban đại diện cha mẹ học sinh để vận động phụ huynh học sinh tham gia xây dựng môi trường như ủng hộ cây xanh, cây cảnh, cây hoa
 	3.5 Biện pháp 5: Thực hiện tốt công tác thi đua, khen thưởng.
Đây là một trong những biện pháp tích cực nhằm khơi dậy tinh thần trách nhiệm của CBGVNV trong công tác giữ gìn, bảo vệ môi trường giáo dục luôn xanh, sạch, đẹp, an toàn đồng thời thỏa mản sự phấn đấu, cống hiến của từng thành viên trong việc xây dựng trường giáo dục “ Lấy trẻ làm trung tâm”.
- Tháng 10/2018, nhà trường đã triển khai Hội thi xây dựng môi trường giáo dục “ Lấy trẻ làm trung tâm” tới 100% các lớp, hướng tới tham gia Hội thi xây dựng môi trường giáo dục “ Lấy trẻ làm trung tâm”.
 +Kết quả: Hội thi cấp trường 09/09 lớp tham gia xếp loại tốt đạt 100%
- Xây dựng lịch hoạt động cụ thể cho từng lớp tại sảnh và các phòng chức năng, có kiểm tra đánh giá kịp thời.
- BGH thường xuyên kiểm tra hoạt động các lớp, kịp thời nhắc nhở việc sử dụng môt trường giáo dục trẻ.
- Tất cả các nội dung trên đều được nhận xét, đánh giá vào thi đua cuối tháng của mỗi CBGVNV.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
4.1. Về cơ sở vật chất:
Với những biện pháp áp dụng chỉ đạo thực hiện xây dựng môi trường giáo dục “ Lấy trẻ làm trung tâm”. Năm học 2018 – 2019, trường luôn nhận được sự chỉ đạo sát sao của Phòng GD&ĐT, sự ủng hộ của phụ huynh học sinh, sự đồng thuận, nhiệt tình của tập thể CBGVNV, trường chúng tôi đã đạt một số thành tích sau:	- Nhà trường xây dựng khung cảnh sư phạm “Sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn,văn minh”; tận dụng khuôn viên nhà trường, đầu tư, sáng tạo nhiều góc hoạt động tích cực cho trẻ.
4.2. Về đội ngũ giáo viên:
- Đội ngũ CBGV nhiệt tình, có nhiều sáng tạo trong việc xây dựng môi trường giáo dục, tạo nhiều cơ hội cho trẻ hoạt động; có ý thức trách nhiệm tân trang và bảo vệ môi trường
	-100% các lớp xây dựng môi trường lớp học theo chủ đề, sự kiện, phù hợp với từng độ tuổi ,tạo nhiều góc mở, nguyên liệu mở cho trẻ hoạt động, xây dựng góc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ và thu hút trẻ tích cực tham gia hoạt động.
+ 09/09 lớp xếp loại tốt trong Hội thi Xây dựng môi trường, cấp trường.
4.3 Về học sinh
- Trẻ mạnh dạn, tự tin, phát triển kỹ năng chơi, kỹ năng tập thể, kỹ năng tự phục vụ tốt; có ý thức giữ vệ sinh cá nhân và vệ sinh chung và bảo vệ môi trường.
4.3 Về phụ huynh
- Phụ huynh phấn khởi, nhiệt tình ủng hộ hưởng ứng phong trào của nhà trường, thực hiện tốt nội quy, thân thiện trong giao tiếp ứng xử, để xe đúng nơi quy định, vứt rác đúng nơi quy định, thực hiện công tác xã hội hóa giáo dục, cùng với nhà trường quan tâm chăm sóc giáo dục trẻ, tham gia góp ý cùng nhà trường xây dựng môi trường sư phạm thân thiện.
III- KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Bài học kinh nghiệm
- Đòi hỏi CBGVNV phải nhận thức rõ tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường, có tác động tích cực đến sự phát triển của trẻ.
- Xây dựng kế hoạch đầu tư kinh phí, bổ sung đồ dùng, đồ chơi khoa học phù hợp từng lớp, từng khu vực, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, đảm bảo tính khoa học khả thi. 
- Luôn quan tâm đội ngũ giáo viên về mọi mặt, lắng nghe, thấu hiểu và động viên kịp thời, khơi gợi tính sáng tạo, sự nhiệt tình, tạo sức mạnh tổng hợp trong việc xây dựng môi trường .
- Làm tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh để có sự phối hợp chặt chẽ với gia đình và cộng đồng, tăng cường mối quan hệ với các tổ chức đoàn thể trong trường, tham gia xây dựng bảo vệ môi trường.
2- Kết luận.
Sau gần một năm học thực hiện các biện pháp trên trong việc xây dựng môi trường “Lấy trẻ làm trung tâm” đã mạng lại hiệu quả cao: Môi trường giáo dục trong và ngoài lớp học luôn Sáng – Xanh – Sạch - Đẹp - Văn minh. Ở đây, không chỉ trẻ được tham gia hoạt động tích cực, phát triển tốt mọi mặt mà còn là nơi giúp phụ huynh vui chơi cùng con, đây còn là một môi trường giao tiếp cởi mở, than thiện giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với môi trường thiên nhiên, giúp trẻ thêm yêu trường, yêu lớp, yêu cô giáo và bạn bè hơn.
3- Khuyến nghị , đề xuất
Để “Xây dựng môi trường giáo lấy trẻ làm trung tâm ” đạt hiệu quả tôi xin đề xuất: Các cấp lãnh đạo luôn tạo điều kiện về cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi cho các trường Mầm non. 
Phòng giáo dục mở thêm các lớp học cho cán bộ giáo viên được tập huấn, tham gia kiến tập trường bạn để giáo viên học hỏi thêm kinh nghiệm của đồng nghiệp trong việc “Xây dựng môi trường giáo lấy trẻ làm trung tâm ”.
 Trên đây là một số kinh nghiệm chỉ đạo tổ chức các hoạt động cho trẻ học tập và vui chơi trong trường Mầm non kính mong được sự góp ý của các đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Long Biên, ngày 22 tháng 3 năm 2019
Người viết
Nguyễn Thị Thu Hà