SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4-5 tuổi thông qua hoạt động làm quen văn học

 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4 - 5 tuổi 
thông qua hoạt động làm quen văn học”
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lĩnh vực phát triển ngôn ngữ
3. Tác giả:
Họ và tên: Đặng Thị Trang. Giới tính: Nữ
Ngày, tháng, năm sinh: 22/12/1988
Trình độ chuyên môn: Đại học
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên - Trường Mầm non Vũ An
Điện thoại: 0985719617
Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%
4. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường Mầm non Vũ An
Địa chỉ: Đô Lương - Vũ An - Kiến Xương - Thái Bình
5. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ tháng 9/2023 đến tháng 5/2024
II. BÁO CÁO MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4 - 5 tuổi 
thông qua hoạt động làm quen văn học”
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4 - 5 tuổi.
3. Mô tả bản chất của sáng kiến.
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết.
 Trẻ em không chỉ là hạnh phúc của gia đình mà còn là tương lai cho nhân 
loại. Chính vì lẽ đó việc chăm sóc trẻ nói chung cũng như việc phát triển ngôn 
ngữ cho trẻ nói riêng là trách nhiệm của mỗi con người trong xã hội. Ngày xưa 
các cụ có câu “Trẻ lên ba cả nhà học nói” câu này chứng tỏ việc phát triển ngôn 
ngữ của trẻ vô cùng quan trọng. Như chúng ta đã biết ngôn ngữ là công cụ của 
tư duy. Nhờ có ngôn ngữ mà con người có thể hiểu được nhau, cùng nhau hoạt 
động vì những mục đích chung. Xã hội không có ngôn ngữ thì con người khó có 
thể giao tiếp được, nhất là một đứa trẻ - một sinh linh yếu ớt cần có sự chăm sóc 
và bảo vệ của người lớn. Vậy phát triển ngôn ngữ có vai trò đặc biệt quan trọng 
đối với sự phát triển của trẻ, là phương tiện giúp trẻ lĩnh hội nền văn hóa dân 
tộc, giao lưu với những người xunh quanh, để phát triển tư duy, tiếp thu khoa 
học và bồi bổ tâm hồn giúp hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Vì vậy việc 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ phải được bắt đầu từ lứa tuổi mầm non, đặc biệt là 2
trẻ 4 - 5 tuổi. Bởi ở lứa tuổi này trẻ bước đầu cảm nhận cái đẹp trong cuộc sống, 
trong những bài thơ câu chuyện gần gũi với đời thường.
 Ở trường mầm non việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ được tiến hành dưới 
hai hình thức: Trong hoạt động có chủ đích và hoạt động khác, đặc biệt là hoạt 
động làm quen với văn học. Văn học là phương tiện có hiệu quả mạnh mẽ đối 
với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ có ảnh hưởng to lớn làm phong phú lời nói 
của trẻ cả về mặt từ vựng, ngữ âm, ngữ pháp. Ngay từ tuổi mẫu giáo bé trẻ đã 
hình thành động cơ của lời nói, giao tiếp, điều này cần thiết để trẻ tự giác trong 
các tác phẩm phức tạp hơn và phát triển lời nói trong tương lai.
 Tuy nhiên hàng ngày trực tiếp giảng dạy lớp 4 - 5 tuổi A3 tôi thấy khả 
năng diễn đạt của trẻ còn hạn chế: Trẻ chậm nói, câu còn thiếu chủ ngữ, vị ngữ 
chưa đúng ngữ pháp, dùng từ chưa chính xác, trẻ hay nói lắp, nói ngọng, nói 
trống không và mang nặng tiếng địa phương. 
 Phương pháp giảng dạy sáng tạo và hình thức đổi mới chưa cao, đồ dùng 
dạy học chưa hấp dẫn bắt mắt thu hút trẻ cho nên việc phát triển ngôn ngữ 
chưa đạt kết quả cao. 
 Sự quan tâm của gia đình dành cho các cháu không đồng đều, đa phần 
phụ huynh làm công nhân bận công việc nên chưa quan tâm, trò chuyện với trẻ 
và nghe trẻ nói để uốn nắn cho trẻ về ngôn ngữ. 
 Vì vậy để phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong lớp đạt kết quả cao tôi mạnh 
dạn nghiên cứu: “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4 - 5 tuổi thông 
qua hoạt động làm quen văn học ở trường Mầm Non Vũ An”.
3.2.Nội dung giải pháp
* Mục đích của giải pháp
 - Năm học 2022 - 2023 Tôi được nhà trường phân công phụ trách lớp 
mẫu giáo bé 4 - 5 tuổi A3. Lớp tôi phụ trách có 29 trẻ, trong đó có 14 trẻ nữ và 
15 trẻ nam khả năng ngôn ngữ trong hoạt động văn học của trẻ còn hạn chế 
như là: Trẻ nói chưa đủ câu, chậm nói, nói trống không, nói lắp, nói ngọng .. 
Vì vậy mục đích của giải pháp là giúp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, 
phát triển khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ, khả năng trình bày có logic, có trình 
tự chính xác.
 - Giáo viên linh hoạt đổi mới hình thức tổ chức trong hoạt động làm quen 
văn học, cũng như các hoạt động khác, tạo cho trẻ có một môi trường ấm áp, yêu 
thương, gần gũi, an toàn là cơ hội tốt cho trẻ phát huy khả năng chủ động, sáng 
tạo giúp trẻ phát triển toàn diện.
 - Phát huy phương pháp “lấy trẻ làm trung tâm” trong mọi hoạt động giáo 
dục ở nhà trường.
 Quá trình thực hiện tôi đã dùng các phương pháp nghiên cứu sau: 3
 - Phương pháp nghiên cứu lý luận
 - Phương pháp điều tra thực trạng
 - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 - Phương pháp quan sát
 - Phương pháp thực hành
 - Phương pháp dùng lời nói
* Nội dung của giải pháp
 - Biện pháp 1: Tự học tập, bồi dưỡng chuyên môn
 - Biện pháp 2: Xây dựng môi trường ngôn ngữ cho trẻ
 - Biện pháp 3: Phát triển ngôn ngữ thông qua hoạt động làm quen với văn 
học
 - Biện pháp 4: Sử dụng đồ trực quan, đồ dùng sáng tạo
 - Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh 
3.3. Các biện pháp thực hiện
a. Biện pháp 1: Tự học tập,bồi dưỡng chuyên môn
 - Bản thân là người dạy trẻ nên mình phải là tấm gương của trẻ, tôi thường 
xuyên rèn luyện kỹ năng nói, giao tiếp, phát âm đúng, chuẩn và chính xác. Đặc 
biệt là việc tự rèn luyện điệu bộ cử chỉ, nét mặt, tác phong sư phạm một cách 
gần gũi với trẻ nhằm thu hút, lôi cuốn trẻ để hoạt động được hiệu quả hơn.
 - Để có được chuyên môn tốt bản thân luôn kết hợp dự giờ chéo nhau với 
các cô cùng lớp, thường xuyên đứng lớp đưa vào bài dạy những hình thức mới 
để ban giám hiệu và các chị em đóng góp ý kiến giúp khả năng chuyên môn 
đươc hoàn chỉnh hơn. Tiếp thu những phương pháp mới từ đồng nghiệp để có 
được vốn kiến thức sâu hơn và vận dụng đạt hiệu quả hơn trong hoạt động làm 
quen với văn học. Cố gắng tìm tòi tham khảo qua các trường bạn để có được 
những kỹ năng tốt nhất nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ
 Hiện nay công nghệ thông tin là mạng lưới rộng rãi được mọi người áp 
dụng để truy cập tìm hiểu kiến thức và đây cũng là một hình thức được tôi lựa 
chọn và áp dụng. Tôi đã tìm hiểu những phương pháp mới qua báo, đài, Internet, 
Wedsite, mạng xã hội....vào những thời gian rảnh rỗi, từ đó đưa ra các giải pháp 
tối ưu cho bản thân để áp dụng vào giờ dạy của mình.
 - Tham gia họp tổ chuyên môn thường xuyên và theo định kì một tháng họp 
hai lần để cùng trao đổi về những việc đã làm được và chưa làm được để rút ra 
bài học cho bản thân.
 - Ngay từ khi tập huấn về đổi mới lĩnh vực phát triển ngôn ngữ theo sự chỉ 
đạo của cấp trên tôi đã xây dựng kế hoạch năm học, xây dựng mục tiêu giáo dục, 
ngân hàng nội dung phù hợp độ tuổi 4-5 tuổi của lớp mình và được sự phê duyệt 
của ban giám hiệu nhà trường. Trong khi lên và thực hiện kế hoạch tôi lại nhận 4
được sự đánh giá góp ý từ ban giám hiệu, các đồng nghiệp về việc xây dựng kế 
hoạch một cách khoa học. Mỗi lần nghe những ý kiến, đóng góp bổ sung tôi 
luôn tiếp thu để xây dựng kế hoạch được tốt hơn, cứ như vậy tôi thấy bản thân 
mình tiến bộ lên rất nhiều. Khi áp dụng giải pháp này tôi thấy bản thân mình đã 
tích lũy được rất nhiều vốn kiến thức trong việc giúp trẻ thực hiện tốt hoạt động 
làm quen với văn học. 
b. Biện pháp 2: Xây dựng môi trường ngôn ngữ cho trẻ
* Xây dựng môi trường trong lớp học
 Môi trường là yếu tố quan trọng để trẻ phát triển ngôn ngữ. Nếu giáo viên 
tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích thích trẻ phát triển ngôn 
ngữ, vì vậy tôi chú trọng việc tạo môi trường ngôn ngữ ở trong lớp học. Ngay từ 
đầu năm học tôi đã trang trí sắp xếp lớp, các góc chơi đảm bảo thẩm mỹ, thân 
thiện, an toàn, phù hợp với nội dung giáo dục. Có các đồ dùng, đồ chơi, nguyên 
vật liệu đa dạng, phong phú, nhất là bổ sung các nguyên liệu sẵn có tại địa 
phương cho trẻ hoạt động và trải nghiệm, có sáng tạo hấp dẫn trẻ, tạo môi trường 
ngôn ngữ để trẻ tương tác và phát triển các kỹ năng. 
 Trong lớp học tôi tạo môi trường chữ viết xung quanh trẻ như: Ghi tên các 
góc chơi, tên các đồ dùng, đồ chơi, ghi tên trẻ trên các sản phẩm mà trẻ làm được. 
Đặc biệt tôi đã phối hợp với giáo viên trong lớp bố trí góc văn học của lớp gần nơi 
có nhiều ánh sáng, yên tĩnh, ít người qua lại ở đó có xốp, đệm, gối, thú bông làm 
cho góc này trở nên ấm cúng hơn và mời gọi hơn với trẻ. Trẻ có thể theo đuổi các 
hoạt động xem sách truyện, báo, kể chuyện theo tranh. Hình thành góc văn học hấp 
dẫn nơi luôn có những cuốn sách trẻ yêu thích. Khuyến khích trẻ mang những cuốn 
sách hay từ ở nhà đến lớp cùng chia sẻ, đặt một chiếc bàn nhỏ ở góc và có những 
quyển truyện tương ứng trong góc này. Tôi bố trí, sắp xếp sao cho sách để ở nơi 
vừa tầm với của trẻ mà cả lớp có thể đọc cùng nhau, những cuốn sách có chữ to, 
tạp chí có nhiều hình ảnh.
 Khi chơi ở góc văn học trẻ được kể chuyện sáng tạo trên những bức tranh 
và những con rối que, rối bao tay và những chiếc mũ nhân vật xinh xắn. Vì thực 
tế khả năng diễn đạt của trẻ chưa biểu cảm, còn nói ngọng, nói ấp úng, nói thiếu 
câu, thiếu ngữ pháp, chưa chú ý lắng nghe để trả lời câu hỏi của cô. Như vậy việc 
tạo môi trường lớp học phong phú cho trẻ hoạt động đã tạo điều kiện cho trẻ được 
chơi trải nghiệm, được thao tác trực tiếp với các đồ dùng nguyên vật liệu mà cô 
đã chuẩn bị trong góc, đây là điều kiện tốt nhất cho kỹ năng nói, giao tiếp của trẻ 
được phát triển. Từ đấy trẻ rất hứng thú tham gia hoạt động ngôn ngữ và giờ học 
đạt kết quả cao.
* Xây dựng môi trường ngoài lớp học: 5
 Song song với việc tạo môi trường ngôn ngữ trong lớp học tôi đã phối hợp 
với giáo viên trong trường xây dựng góc thư viện xanh của nhà trường cho trẻ 
hoạt động. 
 Góc thư viện xanh là nơi tạo cơ hội cho trẻ được khám phá, tìm tòi, trải 
nghiệm, phát triển khả năng sáng tạo. Tôi đã sưu tầm những cuốn sách truyện có 
hình ảnh ngộ nghĩnh phù hợp với độ tuổi, rối tay, rối que và những câu truyện 
được vẽ trên mảng chiếu nhỏ trang trí xung quanh tại góc sách để các con trực 
tiếp lật dở các trang sách, tự gắn nhân vật hoặc các cô sẽ đọc cho các con nghe 
vào những giờ hoạt động ngoài trời. Ngoài ra trong giờ đón - trả trẻ phụ huynh có 
thời gian đưa con tới góc sách và đọc cho con nghe những câu chuyện, dạy con 
những bài thơ.
 Tôi thấy khi tới đây không chỉ với các bé mà phụ huynh cũng rất hào hứng 
và thích thú. Điều này sẽ tạo cơ hội tích cực cho trẻ hoạt động, giao tiếp giúp trẻ 
phát triển ngôn ngữ mạch lạc hơn.
c. Biện pháp 3: Phát triển ngôn ngữ thông qua hoạt động làm quen với văn 
học
 Ngôn ngữ luôn là phương tiện giao tiếp, là phương tiện vạn năng đặc sắc 
trọn vẹn và có hiệu quả cao nhất của giao tiếp. Việc phát triển ngôn ngữ và giọng 
nói là vấn đề được tôi đặt ra hàng đầu khi tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen 
văn học
*Đối với thể loại dạy trẻ kể lại truyện:
 Ở lứa tuổi mẫu giáo bé khả năng sử dụng lời kể của trẻ có độ liên kết 
không lớn. Vì vậy việc dạy trẻ kể lại truyện được tôi tiến hành chủ yếu bằng cách 
kể mẫu sau đó dùng tranh kết hợp với trò chuyện theo hệ thống câu hỏi vào những 
thời điểm mấu chốt của tác phẩm theo trình tự cốt truyện, nội dung và hành động 
của nhân vật chính giúp trẻ nắm chắc những tình tiết chính và đánh giá đúng đắn 
những phẩm chất tình cảm của nhân vật giúp cho việc ghi nhớ và kể lại truyện của 
trẻ đạt hiệu quả cao. Việc trò chuyện theo hệ thống câu hỏi này giúp trẻ diễn đạt 
lại nội dung câu chuyện dễ dàng hơn, từ đó trẻ liên kết các câu trả lời với nhau để 
kể lại câu chuyện.
 Ví dụ: Khi cho trẻ kể lại câu chuyện “Đôi bạn thân” tôi làm như sau:
 + Phần gây hứng thú: Tôi làm tiếng kêu cứu của gà con Chiếp!chiếp!cứu 
tôi với, cứu tôi với. Theo các con đó là tiếng kêu cứu của ai?(Cô đưa hình ảnh bạn 
gà con cho trẻ xem). Bạn gà con là nhân vật có trong câu truyện nào? Vậy hôm 
nay cô và các con cùng nhau kể lại câu chuyện này nhé!
 + Phần nội dung chính: Đầu tiên tôi kể lại câu chuyện lần 1 diễn cảm cho 
trẻ nghe qua cử chỉ, sau đó tôi kể cho trẻ nghe lần 2 qua sa bàn rối rồi tôi đặt câu 6
hỏi đàm thoại với trẻ vừa hỏi trẻ tôi vừa cho trẻ kể trích dẫn những những tình tiết 
nổi bật của câu chuyện!tôi đặt một vài câu hỏi cho trẻ trả lời như sau:
 + Thím vịt đi chợ đã gửi con cho ai?
 + Gà con đã dẫn vịt con đi đâu?
 + Khi ra vườn gà con đã làm gì?
 + Vịt con không bới được đất thì gà con đã nói gì?(Bạn nào giỏi nói lại lời 
của gà con cho các bạn cùng nghe nào)
 + Buồn quá vịt đã bỏ đi đâu?
 + Không có vịt bên cạnh điều gì đã xảy ra với gà con?
 + Gà con kêu cứu như thế nào?(Cho trẻ làm tiếng kêu cứu của gà con)
 + Ai đã cứu gà con?Vịt con cứu gà con bằng cách nào?
 + Lúc này Gà con đã hiểu ra điều gì?
 + Từ đó tình cảm của hai bạn như thế nào?
 Sau khi đàm thoại với trẻ xong tôi mời trẻ cùng kể lần 3 với cô qua sân 
khấu rối
 + Phần kết thúc:cô và trẻ cùng nhau hát bài “Nào cùng chơi”
 Khi đưa ra câu hỏi tôi vừa gợi mở vừa giúp trẻ những lời trích dẫn để trẻ có 
thể kể lại được câu truyện. Đối với những truyện dài, tôi phân thành từng đoạn thể 
hiện nội dung tương đối trọn vẹn, vì để phát triển ngôn ngữ cho trẻ không thể chia 
cắt thành những đoạn quá nhỏ, cũng không thể để những đoạn quá dài khiến trẻ 
kể mệt mỏi, mất tập trung.
 Thông qua việc dạy trẻ kể lại truyện tôi thấy ngôn ngữ nghệ thuật dần được 
hình thành ở trẻ, trẻ được sống và hóa thân vào câu chuyện kể, trẻ được trải 
nghiệm và tích lũy thêm kinh nghiệm sống làm sâu sắc sự cảm thụ văn học.Từ đó 
trẻ phát triển lời nói tốt, khả năng nghe hiểu của trẻ cũng dần tiến bộ.
* Đối với thể loại dạy trẻ kể truyện theo tranh:
 Ngoài việc dạy trẻ kể lại chuyện, tôi còn chú trọng đến việc dạy trẻ kể 
chuyện theo tranh,đây là một trong những hình thức giúp trẻ 4 - 5 tuổi phát triển 
ngôn ngữ nhanh nhất, đạt hiệu quả cao nhất. Chính vì vậy tôi luôn quan tâm đến 
việc dạy trẻ kể chuyện theo tranh. Tôi đưa ra 1,2 bức tranh rồi đặt câu hỏi thu hút, 
lôi cuốn trẻ chú ý vào bức tranh đó. Khi trẻ đã chú ý tôi khơi gợi vốn hiểu biết của 
trẻ về bức tranh và hỏi trẻ để trẻ khắc sâu hơn về bức tranh, nội dung lời kể ngắn 
gọn đơn giản nhưng phải có đầy đủ phần mở đầu, mô tả và kết thúc. Để hấp dẫn 
trẻ, trong lời kể nên có các câu đối thoại giữa các nhân vật, kết thúc với lời kể là 
những nhận xét, khen ngợi các nhân vật, các hành động trong tranh. Sau đó tôi 
cho trẻ nhìn vào tranh và kể lại bằng ngôn ngữ của mình, tôi theo dõi và sửa lỗi 
cho trẻ. Khi hỏi trẻ, tôi luôn chú ý đặt câu hỏi theo trình tự để trẻ thấy được sự 
logic của các sự vật hiện tượng phản ánh trong bức tranh. Phải cho trẻ hiểu được 7
mối quan hệ tạo thành nội dung được phản ánh trong bức tranh chứ không chỉ 
nhận biết nó.
 Ví dụ: Cho trẻ xem tranh: “Vì sao gấu con bị đau răng” tôi đã hỏi trẻ 
những câu hỏi sau:
 + Các con nhìn xem có mấy tranh?
 + Trong tranh có những ai? ( Tranh có bạn gấu, chó,thỏ, các bạn chim...)
 + Con sâu răng sống ở đâu?
 + Trong ngày sinh nhật gấu ai đã tặng quà ?
 + Khi được nhận quà gấu cảm thấy thế nào? Gấu đã nói gì?
 + Khi các bạn về hết điều gì đã xảy ra với gấu con? 
 + Ai đã đưa gấu con đến gặp bác sĩ?
 + Bác sĩ đã dặn gấu như thế nào?
 + Lúc này gấu cảm thấy thế nào? Sau hôm đó gấu đã làm gì?
 Mỗi câu hỏi cô đặt ra có thể gọi nhiều trẻ, mỗi trẻ sẽ có câu trả lời dài hay 
ngắn tùy thuộc vào khả năng của trẻ. Sau khi đặt câu hỏi cho trẻ trả lời tôi tóm tắt 
nội dung câu truyện sau đó cho trẻ tự kể về nội dung bức tranh trong quá trình trẻ 
kể tôi giúp đỡ trẻ kể nếu trẻ vẫn còn lúng túng thì tôi đặt câu hỏi gợi mở cho trẻ 
trả lời và kể theo. Dạy trẻ kể chuyện theo tranh cũng góp phần không nhỏ phát 
triển ngôn ngữ cho trẻ. Thông qua quá trình dạy trẻ kể chuyện theo tranh nhiều 
lần như vậy đến nay tư duy của trẻ dần phát triển hơn trẻ có thể kể được về nội 
dung bức tranh chủ đề nào đó dựa vào hình ảnh.
 Qua quá trình dạy trẻ kể chuyện theo tranh tôi thấy: Trẻ đã biến mình từ 
chủ thể tiếp nhận sang chủ thể văn học, trẻ sử dụng từ ngữ chính xác và diễn đạt 
tốt câu văn khi thể hiện, làm giàu có xúc cảm, tình cảm thẩm mĩ, tình cảm đạo 
đức, đặc biệt là ngôn ngữ của trẻ phát triển rất mạch lạc, trau chuốt. 
* Đối với thể loại đọc truyện cho trẻ nghe:
 Có rất nhiều các hình thức dạy trẻ phát triển ngôn ngữ qua hoạt động làm 
quen với văn học trẻ rất hứng thú và trao đổi sôi nổi tuy nhiên về kỹ năng lật, dở, 
xem sách...của trẻ hầu như còn hạn chế bởi vậy tôi lựa chọn hình thức đọc truyện 
cho trẻ nghe để giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung các câu truyện và đặc biệt là 
rèn kỹ năng nghe hiểu, tập trung chú ý. Ở lứa tuổi này về mặt ngữ pháp của trẻ 
còn chưa chủ động nên tôi thường lựa chọn những cuốn sách, cuốn truyện có hình 
ảnh minh họa rõ ràng, câu văn ngắn gọn, đơn giản.
 Ví dụ: Tôi đọc cho trẻ nghe câu chuyện “Cây rau của Thỏ út”
 + Phần gây hứng thú: Tôi đưa ra hình ảnh bạn Thỏ và cho các con cùng suy 
nghĩ xem hình ảnh này có trong câu truyện nào?
 + Phần phương pháp tổ chức: Đầu tiên tôi giới thiệu cho trẻ biết đâu là 
trang bìa của cuốn sách và hình ảnh có trên trang bìa sau trang bìa là các trang 8
tiếp theo của cuốn sách, tôi hướng dẫn cách dở từng trang từ trang đầu cho đến 
trang cuối của quyển sách, nói cho trẻ biết cách đọc câu truyện. Khi đọc các con 
đọc từ trái sang phải từ trên xuống dưới, sau khi hướng dẫn trẻ cách dở, cách đọc 
của quyển sách tôi đọc cho trẻ nghe 2 lần:
 * Lần 1: Tôi đọc trực tiếp trên quyển truyện “Cây rau của Thỏ út”
 * Lần 2: Tôi đọc cho trẻ nghe trên quyển sách 3D, vừa đọc tôi vừa gắn 
nhân vật và đàm thoại trích dẫn để trẻ hiểu sâu hơn về câu truyện.
 + Câu truyện nói tới điều gì?
 + Thỏ mẹ dẫn các con đi đâu?(Cho trẻ gắng nhân vật Thỏ mẹ và Thỏ con)
 + Thỏ mẹ dạy các con trồng rau gì?(Cho trẻ gắn hạt rau)
 + Thỏ mẹ dạy các con trồng ra như thế nào?
 + Nghe mẹ nói vậy Thỏ út nghĩ gì?
 + Khi nghe mẹ nói xong 3 anh em Thỏ đã làm gì?(Cho trẻ gắn 3 anh em 
thỏ)
 + Thỏ út có làm không? Điều gì đã xảy ra với luống rau của Thỏ út?(cho 
trẻ gắn củ cải)
 + Đến ngày thu hoạch rau của các Thỏ anh như thế nào?
 + Thấy vậy Thỏ út cảm thấy như thế nào? Sau khi Thỏ út hỏi lại cách làm 
thì luống rau của Thỏ trở nên như thế nào? Thỏ mẹ đã nói gì?
 + Phần kết thúc: Tôi chia thành các nhóm nhỏ 
 Một nhóm tự đọc truyện cho nhau nghe trên sân khấu rối
 Một nhóm sắp xếp nội dung truyện”Cây rau của Thỏ út”
 Một nhóm gắn các nhân vật truyện
 Có thể nói khi được cô giáo kể cho mình nghe các câu chuyện trẻ rất thích, 
với cách kể chuyện truyền cảm từ cô giáo các con dễ dàng khắc sâu nội dung câu 
chuyện hơn và các con biết đưa ra các câu hỏi về các nhân vật, tình tiết đơn giản 
trong câu chuyện đối với cô giáo của mình đồng thời dưới sự hướng dẫn của các 
cô trẻ có thể tự mình lật dở các trang sách mà các con thích. Qua hoạt động đọc 
chuyện cho trẻ nghe tôi thấy khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ đạt hiệu quả rất 
cao, các con sử dụng nhiều dạng câu đơn giản, diễn đạt biểu cảm hơn và mạnh 
dạn hơn.
* Đối với thể loại dạy trẻ đọc thơ diễn cảm:
 Người ta thường nói thơ là biểu hiện của sự hoàn thiện thế nên việc đọc thơ 
diễn cảm có ý nghĩa to lớn đối với trẻ. Để dạy trẻ đọc thơ diễn cảm, việc đầu tiên 
tôi phải làm đó là đọc diễn cảm bài thơ tạo cho trẻ sự yêu thích tác phẩm, muốn 
thể hiện lại tác phẩm. Sau đó tôi hướng dẫn, trò chuyện để trẻ hiểu về tác phẩm, 
rồi mới tiến hành dạy trẻ đọc thơ. 9
 Khi dạy trẻ đọc thơ diễn cảm, tôi căn cứ vào nội dung bài thơ, cách gieo 
vần từ đó xác định được giọng đọc, cách ngắt nghỉ sao cho phù hợp để dạy trẻ. 
Sau đó tôi chia trẻ thành từng nhóm nhỏ để trẻ thi đua đọc thơ.
 Bên cạnh đó tôi thường xuyên tạo ra sân khấu nhỏ để trẻ hứng thú. Tôi thấy 
trẻ đọc tiến bộ rõ rệt: Ngôn ngữ chính xác, lưu loát, diễn cảm, nét mặt biểu cảm, 
động tác minh họa lời thơ rất phù hợp, khi đọc trẻ biết ngắt nghỉ đúng chỗ, ngôn 
ngữ đọc của trẻ rất mạch lạc, trơn tru. Qua đây tôi khẳng định hoạt động dạy trẻ 
đọc thơ diễn cảm có hiệu quả cao trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4 - 5 tuổi.
* Đối với thể loại dạy trẻ đọc ca dao, tục ngữ:
 Ngôn ngữ của ca dao, tục ngữ là ngôn ngữ nghệ thuật giản dị, đẹp đẽ, trong 
sáng, chính xác, được gọt giũa trau chuốt, chắt lọc qua nhiều thế hệ. Chính vì vậy 
tôi cho trẻ làm quen với ca dao để trẻ cảm nhận được tình cảm sâu lắng của mỗi 
con người trong từng câu ca dao, tục ngữ.
 “Công cha như núi Thái Sơn
 Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”
 Hay “Bầu ơi thương lấy bí cùng
 Tuy rằng khác giống nhưng chung một gian”
 (ca dao)
 Đồng dao là thể thơ ca dân gian truyền miệng thường chỉ để dành cho trẻ 
em. Đồng dao có nhiều thể loại: Hai, ba, bốn, sáu chữ với lối ngắt nhịp phong 
phú 1/1; 2/2 Ngôn ngữ của đồng dao giàu hình ảnh, có sức tạo hình và biểu 
hiện lớn rất phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí trẻ 4 - 5 tuổi.
 Ví dụ: “Dung dăng dung dẻ, con mèo mà trèo cây cau, ”
 Theo chương trình hiện nay tôi còn sưu tầm các bài ca dao phù hợp với chủ 
đề sự kiện giúp trẻ hiểu rõ hơn về sự kiện nổi bật có trong mỗi tháng.
 Qua kinh nghiệm dạy trẻ nhiều năm tôi thấy đồng dao có tác dụng trau dồi, 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Bởi ngôn ngữ đồng dao trong sáng, tốt đẹp, rèn cho 
trẻ phát âm, tích lũy vốn từ, hiểu nghĩa từ, nắm ngữ pháp, lối nói trôi chảy uyển 
chuyển. Khi dạy trẻ các bài ca dao, đồng dao, tục ngữ tôi đọc nhiều lần để trẻ ghi 
nhớ, học thuộc và yêu cầu trẻ đọc nhanh dần.
 Nói chung khi cho trẻ làm quen và đọc các bài ca dao, đồng dao, tục ngữ 
làm tích cực hóa lời nói của trẻ,thúc đẩy ở trẻ khả năng làm rõ ý, sử dụng câu từ 
phong phú. Trẻ hiểu thêm về văn hóa nói - một tinh hoa của cuộc sống. Từ đó sẽ 
hình thành nên những lời nói hay, đẹp, chuẩn mực khi giao tiếp và ngôn ngữ của 
trẻ phát triển không ngừng.
d. Biện pháp 4: Sử dụng đồ trực quan, đồ dùng sáng tạo
 Để phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4 - 5 tuổi thì việc sử dụng đồ dùng trực 
quan đồ dùng sáng tạo là không thể thiếu vì ở độ tuổi này trẻ tiếp thu kiến thức 10
được tốt là nhờ vào đồ dùng trực quan, đồ dùng sáng tạo của cô giáo. Vì vậy 
trong hoạt động làm quen văn học không thể thiếu đồ dùng trực quan, đồ dùng 
sáng tạo: Bằng những hình ảnh động hay rối tay, rối que, tranh ảnh. Đồ dùng 
dạy học phải sáng tạo, đẹp, hấp dẫn, từ đó thu hút trẻ lên bài dạy, qua đó nâng 
cao nhận thức của trẻ, giúp trẻ đến với tác phẩm dễ dàng hơn, ngôn ngữ phát 
triển hơn.
 Việc làm đồ dùng cũng được tôi thực hiện theo từng tháng và từng bài dạy 
và sáng tạo ra một số đồ dùng mới lạ để thu hút trẻ như: Bảng quay, đèn chiếu, ô 
cửa kì diệu, rối tay, sân khấu, Để có được những đồ dùng này tôi đã tận dụng 
những nguyên vật liệu từ thiên nhiên như: Hoa, cỏ khô, rơm khô, bẹ ngô, đốc 
lịch cũ Bằng những nguyên vật liệu đó tôi đã làm được rất nhiều đồ dùng 
phong phú để dạy trẻ trong các lần đọc kể khác nhau.
 Với hình thức kể chuyện minh họa bằng rối dẹt và mô hình trẻ không bị 
nhàm chán bởi các con rối sẽ được thay đổi bằng nhiều màu sắc tùy theo từng 
cảnh của câu chuyện. Bên cạnh đó tôi cũng đặc biệt chú trọng đến việc đưa công 
nghệ thông tin vào giảng dạy. Trẻ đang học mà cứ ngỡ như mình đang xem một 
bộ phim hoạt hình li kì hấp dẫn. Trẻ có sự tập trung chú ý cao, mức độ hiểu bài 
sâu hơn, trẻ dễ dàng trả lời các câu hỏi của cô và kể lại hình ảnh hiện ra trên màn 
hình. Chính điều đó đã góp phần thúc đẩy ngôn ngữ của trẻ phát triển rõ ràng 
hơn.
 Ví dụ: Trong câu chuyện “Nhổ củ cải”. Ngoài việc kể bằng tranh tôi còn 
dùng rối tay và làm mô hình sân khấu, kể bằng máy chiếu.
 Hình ảnh trực quan cho các tác phẩm này cũng rất phong phú và đa dạng. 
Ngoài việc sử dụng tranh vẽ, xé dán, tranh bồi, rối tay, máy chiếu .tôi còn chú 
trọng sử dụng đồ trực quan là vật thật như trong bài thơ “Chiếc quạt nan”. Với 
bài thơ này tôi đóng như một chú tễu cầm cái quạt gây hứng thú và cho trẻ quan 
sát khi đọc thơ và hiệu quả rất cao. Trẻ được trực tiếp nhìn thấy hình ảnh và 
nguyên liệu chiếc quạt Trẻ hiểu rất nhanh nội dung bài thơ mà không cần giải 
thích nhiều. Từ đó trẻ trả lời rất rõ ràng, mạch lạc các câu hỏi của cô, câu từ của 
trẻ cũng chính xác hơn.
 Qua việc sử dụng đồ dung trực quan vào trong các tiết dạy làm quen văn 
học, tôi nhận thấy trẻ rất chú ý bài học, tích cực trả lời các câu hỏi của cô, biết 
sử dụng từ ngữ đúng đắn để diễn đạt tác phẩm. Đặc biệt có một số trẻ mới chỉ 
nghe câu chuyện qua lần sử dụng bằng rối tay đã có thể kể lại những đoạn 
truyện ngắn. Điều đó chứng tỏ việc sử dụng đồ dùng trực quan vào trong tiết dạy 
có tác dụng to lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho 
trẻ.
e. Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh