SKKN Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm nhằm hình thành và phát triển các biểu tượng toán cho trẻ 5-6 tuổi

 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM NHẰM 
 HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC BIỂU TƯỢNG TOÁN CHO TRẺ 
 5-6 TUỔI 
 ===============
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN:
 1.Tên sáng kiến: “Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm nhằm hình 
thành và phát triển các biểu tượng toán cho trẻ 5-6 tuổi ”
 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phát triển nhận thức
 3. Tác giả: 
 Họ tên: Đặng Thị Kim Yến ( nữ) 
 Ngày, tháng, năm sinh: 28/ 08/ 1987
 Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm mầm non. 
 Chức vụ, đơn vị công tác: Tổ trưởng tổ Mẫu giáo – GV 5T Trường mầm non 
Đồng Thanh
 Điện thoại: 0373818078; Email hoandongthanh@gmail.com
 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: %
 4. Đồng tác giả: Không
 5. Chủ đầu tư: Không
 6. Đơn vị áp dụng sáng kiến
 Tên đơn vị: Trường Mầm non Đồng Thanh
 Địa chỉ: Xã Đồng Thanh- Huyện vũ Thư- Tỉnh Thái Bình
 Điện thoại: 0363624188
7. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Tháng 9 năm 2022
 1 2
 II. BÁO CÁO MÔ TẢ SÁNG KIẾN
 1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp nhằm hình thành và phát triển các 
biểu tượng toán cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động trải nghiệm”
 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến : Phát triển nhận thức
 3. Mô tả bản chất của sáng kiến
 3.1 Tình trạng và giải pháp đã biết
 David Kolb- nhà giáo dục người Mỹ nói: “ Học tập là quá trình mà trong 
đó kiến thức được tạo ra thông qua việc chuyển đổi kinh nghiệm”. Hoạt động 
trải nghiệm của trẻ mầm non là sự tương tác của trẻ đối với các sự vật, hiện 
tượng xung quanh, qua đó giúp trẻ lĩnh hội các tri thức, kỹ năng và hình thành 
cho trẻ thái độ tích cực đối với các sự vật và hiện tượng xung quanh trẻ. Việc 
hình thành các biểu tượng toán học cho trẻ mầm non đặc biệt đối với trẻ 5- 6 
tuổi là một nội dung quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non. Hiệu quả 
của việc hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng không nhằm đào tạo trẻ trở 
thành những nhà toán học, mà nhằm phát triển ở trẻ khả năng nhanh nhạy, trí 
thông minh, sự so sánh, phân tích, tổng hợp, khả năng tư duy logic. Đây là bước 
đầu tiên để phát triển thái độ tích cực đối với toán trong cuộc sống sau này của 
trẻ. 
 Trên thực tế, giờ làm quen với toán thường không đón nhận được nhiều 
hứng thú hay tích cực của trẻ. Các hình thức tổ chức chưa phong phú, chưa thực 
sự đổi mới, sáng tạo. Trẻ tiêp nhận toán học chưa tự nhiên còn gò bó, áp đặt. Để 
trẻ hình thành các biểu tượng toán học, trong quá trình dạy trẻ chúng ta phải tạo 
ra những điều kiện tốt nhất để trẻ được thỏa mãn nhu cầu nhận thức, lĩnh hội các 
kinh nghiệm qua đôi mắt, đôi tai, đôi tay, đôi chân. Trong những hoạt động của 
trẻ chứa đựng cả những tình huống khó khăn, để từ đó trẻ tự tìm tòi và xây dựng 
kiến thức thông qua “ kinh nghiệm”, “tư duy” và thông qua “trải nghiệm” của 
chính bản thân mình. Đây chính là lý do tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp 
tổ chức hoạt động trải nghiệm nhằm hình thành và phát triển các biểu tượng 
toán cho trẻ 5-6 tuổi ” làm đề tài nghiên cứu.
 3.2 Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến. 3
 3.2.1- Mục đích của giải pháp:
 Trên cở sở thực tiễn, tôi nghiên cứu và đưa các hoạt động trải nghiệm 
nhằm hình thành và phát triển các biểu tượng toán cho trẻ 5 tuổi giúp giáo viên 
ứng dụng biện pháp dạy học tích cực, góp phần tạo cơ hội cho trẻ học một số 
khái niệm toán học cơ bản một cách tự nhiên, thú vị; phát triển ở trẻ các kỹ năng 
hợp tác, kỹ năng tư duy và giải quyết vấn đề theo cách riêng của trẻ; đây cũng là 
một hình thức quan trọng để trẻ trải nghiệm thực tế về “thất bại” và cách vượt 
qua những thất bại, thử thách. Qua đây ngôn ngữ của trẻ cũng phát triển. Tạo 
tiền đề tốt nhất cho trẻ vào lớp 1. 
 3.2.2. Nội dung giải pháp: 
 3.2.2.1. Thiết kế, sử dụng môi trường trải nghiệm giàu toán học
 Để dạy trẻ làm quen với toán thông qua hoạt động trải nghiệm thành công 
thì việc thiết kế và sử dụng môi trường phải được quan tâm đúng mức, tận dụng 
được đồ dùng, học liệu đa dạng. Bổ xung vật liệu, đồ dùng thích hợp, loại bỏ 
những vật liệu nhàm chán và có thể cản trở việc trẻ khám phá, sáng tạo; phân 
chia chúng nhằm kích thích hoạt động toán học trong các khu vực khác nhau của 
lớp học, bởi trẻ sẽ học tốt hơn khi kết nối kiến thức toán với những kiến thức 
khác mà trẻ biết.
Ví dụ: + Tại góc nấu ăn, cô để thêm công thức pha nước cam,
 + Góc khám phá, thí nghiệm của trẻ để các cốc, muôi, thìa.....,
 Các đồ dùng cho hoạt động trải nghiệm phải đơn giản, gần gũi, đảm bảo 
an toàn đáp ứng hình thành kiến thức, kỹ năng toán.
Ví dụ: + Khi dạy đếm cần chuẩn bị các loại hạt, sỏi, cúc áo, lá cây, que kem..... 4
 + Dạy trẻ ngày 
 tháng chuẩn bị 
 những tờ lịch . 
 + Dạy trẻ thực 
 hành kỹ năng đo 
 lường chuẩn bị 
 các loại vải, giấy 
 có kích thước 
 khác nhau.
 3.2.2.2. Thiết kế hoạt động trải nghiệm phù hợp với trẻ
 Việc thiết kế các hoạt động trải nghiệm cho trẻ phải dựa trên kiến thức, 
ngôn ngữ, thể chất và phát triển tình cảm kỹ năng cũng như kinh nghiệm, cách 
tiếp cận cá nhân để học tập của trẻ.
 Ví dụ 1 : Đề tài ôn nhận biết quy tắc sắp xếp của 3 đối tượng, Có thể có 
những cách cho trẻ trải nghiệm như sau:
 + Cho trẻ nghĩ ra nhịp điệu của mình: có thể là 1 nhịp vỗ tay, 2 nhịp lắc 
mông, 1 nhịp vỗ đùi và lặp lại.
 + Cho trẻ nếm những xiên quả mà cô chuẩn bị, cất những xiên đó đi rồi 
yêu cầu trẻ chọn và xiên những lát quả mà trẻ vừa được nếm theo thứ tự ít nhất 2 
lần....
 Ví dụ 2: Đề tài xác định phía trên dưới trước sau của bản thân:
 + Trẻ được 
chụp ảnh và xác 
định được các phía 
của mình, của bạn. 5
 + Cùng nhau khiêu vũ, để đưa ra những khái niệm cơ bản về phía: khi 
khiêu vũ cùng chiều thì phía trái, phía phải của trẻ là phía trái, phía phải của bạn, 
phía trước, phía sau của trẻ là phía trước, phía sau của bạn. Còn khi trẻ đứng 
ngược chiều nhau thì ngược lại. 
 + Trẻ được khám phá khu rừng do giáo viên tạo ra, xác định được các con 
vật đang trốn ở các phía của trẻ bằng âm thanh tiếng kêu của các con vật đó...
 + Được trải nghiệm đi chân trần trên nền cỏ( sỏi...), đội các loại mũ khác 
nhau...
 Trên cơ sở trẻ đã nắm được cơ bản kiến thức cô có thể tổ chức những hoạt 
động trải nghiệm mà ở hoạt động đó trẻ có thể thực hành kỹ năng đếm, nhận biết 
số lượng, kỹ năng so sánh, nhận biết hình dạng.
 Ví dụ: Đề tài hiệu bánh pizza. Sẽ có 3 chiếc bánh với kích cỡ khác nhau, 
chiếc bánh được cắt thành nhiều miếng... trẻ sẽ được chia sẻ về số lượng, kích 
thước, hình dáng của bánh, cách làm bánh..... 6
 3.2.2.3. Linh hoạt sử dụng hoạt động trải nghiệm tại các thời điểm 
khác nhau, hình thức khác nhau.
 a. Sử dụng hoạt động trải nghiệm trong giờ học làm quen với toán
 Việc tổ chức hoạt động trải nghiệm trong giờ học toán giáo viên cần thực 
hiện theo 4 giai đoạn : 
 *) Trẻ được trải nghiệm: 
 Đây là hoạt động đầu tiên trẻ được trực tiếp tham gia vào các hoạt động 
để tích lũy được những kinh nghiệm khác nhau. Các hoạt động càng phong phú 
đa dạng càng kích thích sự tham gia tích cực của trẻ . Các hoạt động trải nghiệm 
có thể xây dựng bằng những tình huống giả định bằng kịch, phim ngắn .hoặc 
bằng cách ứng dụng thực tế trong đời sống hằng ngày liên quan đến trải nghiệm 
trước đó của trẻ. Trong quá trình đó, cô giáo tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm, 
khám phá đặc điểm về số lượng, kích thước, hình dạng, không gian .của các 
đối tượng và mối quan hệ giữa chúng. 
 Ví dụ 1: Hoạt động “ số 8 đáng yêu”. Cô cho trẻ trải nghiệm bằng cách 
thò tay vào trong chiếc túi hoặc chiếc hộp thần kỳ do cô tạo ra, yêu cầu trẻ sờ 
tay vào chữ số trong hộp và đoán xem đó là chữ số nào. Sau mỗi lần trẻ đoán cô 
cho trẻ lấy chữ số đó ra khỏi túi, dùng ngón trỏ và ngón giữa sờ vào chữ theo 
đúng chiều viết chữ và đọc to chữ số đó lên. Nếu trẻ sờ không đúng theo chiều 
viết số thì cô giáo có thể cầm và di tay trẻ theo đúng hướng. 7
 Ví dụ 2: Nhận biết quy tắc của 2 -3 đối tượng.
 Cô đưa cho trẻ một số gậy thổi bong bóng đã làm sẵn (làm bằng ống hút 
và xâu hạt vòng có màu sắc khác nhau, được sắp xếp theo quy tắc) cho trẻ chơi. 
Sau khi được trải nghiệm cô hỏi trẻ: các con biết đây là cái gì? Được làm bằng 
gì? Trang trí như thế nào? Rồi cho trẻ tự lựa chọn ống hút và hạt vòng để xâu 
theo quy tắc.
 *) Giai đoạn 2: Phân tích trải nghiệm
 Ở giai đoạn này trẻ được chia sẻ, trao đổi những gì trẻ được khám phá, 
tìm hiểu được. Hoạt động này có thể diễn ra ngay trong quá trình trải nghiệm 
hoặc sau khi tham gia hoạt động trải nghiệm thực tế.
 Ví dụ 1: Ở hoạt động “số 8 đáng yêu”. Cô giáo có thể đặt câu hỏi yêu cầu 
trẻ giải thích: “vì sao không nhìn thấy số 8 mà con vẫn biết đó là số 8?” ngay khi 
trẻ đoán được chữ số.
 Ví dụ 2: Với hoạt động kể chuyện: Chú sâu háu ăn (nhận biết các ngày 
trong tuần). Ở giai đoạn trải nghiệm trẻ được xem video vòng đời của bướm và 
được cô giáo kể cho nghe câu chuyện chú sâu háu ăn. Sau đó cô sẽ tiến hành 
giai đoạn phân tích trải nghiệm bằng cách tổ chức đàm thoại, chú ý hướng trẻ tới 
tên gọi các thứ trong tuần: 
 + Ai còn nhớ bạn sâu tìm và ăn quả gì vào thứ 2?
 + Ngày hôm sau ngày thứ 2 là thứ mấy?
 + Các con thấy số quả mà bạn sâu ăn vào ngày hôm sau nhiều hơn hay ít 
hơn ngày hôm trước ?...
 * Giai đoạn 3 : Khái quát hóa khái niệm/ hình thành biểu tượng toán
 Kinh nghiệm được đúc kết qua trải nghiệm gắn liền với nội dung hoạt 
động của trẻ xoay quanh chủ đề trải nghiệm. Do vậy giáo viên cần gợi mở, định 
hướng để trẻ rút ra kinh nghiệm cho bản thân. Đối với trẻ mầm non, hoạt động 
đúc kết kinh nghiệm nên cần tiến hành ngay sau khi chia sẻ kinh nghiệm. 
 Ví dụ: Với hoạt động “xác định phía trên dưới, trước sau của đối tượng 
khác”: Ngay sau khi thực hiện giai đoạn 2, giáo viên tiến hành luôn giai đoạn 3 8
bằng cách kết hợp giữa quan sát, đặt và trả lời câu hỏi, cô giáo giúp trẻ đưa ra 
được những nhận xét:
 + Ở cùng một vị trí nhưng chúng ta có thể đứng trước một đối tượng và 
cũng có thể đứng sau một đối tượng.
 + Bạn bướm này thật tài tình lúc thì ở phía trước của bạn này nhưng 
lúc bay đi chỗ khác lại ở phía sau, phía dưới, phía trên của thỏ, như vậy khi 
thay đổi vị trí đối tượng, ta cũng có thể đứng trước sau trên dưới của đối tượng 
khác.
 Ở giai đoạn này giáo viên cần sử dụng những câu hỏi hệ thống hóa, khái 
quát hóa giúp trẻ xử lý những kinh nghiệm thu được trong các hoạt động ở giai 
đoạn trước nhằm hình thành kiến thức- kỹ năng toán học cho trẻ, giúp trẻ phát 
triển các kỹ năng quan trọng về số và phép đếm, hình dạng, sắp xếp theo quy 
tắc, đo lường, định hướng không gian và thời gian.
 Ví dụ: Hình thành biểu tượng về các ngày trong tuần giáo viên hướng 
dẫn trẻ đếm số tờ lịch để xác định 1 tuần có mấy ngày, đó là những ngày nào? 
Các ngày đó có những đặc điểm gì?....sau đó cô và trẻ khái quát để trẻ hiểu khái 
niệm tuần lễ.
 *) Giai đoạn 4: Thực hành chủ động
 Đây là giai đoạn để củng cố các biểu tượng cho trẻ, kết nối toán học với 
nhiều tình huống và thói quen trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, tạo cơ hội cho 
trẻ ứng dụng những gì đã học một cách có mục đích.
 Ví dụ: Trong giờ làm quen số 7. 9
 Cô cho trẻ thảo luận và tự xếp thành hình chữ số 7 rỗng bằng nguyên vật 
liệu tự chọn (nút chai, que, ống hút ). Sau khi xếp xong số, từng trẻ sẽ di 
chuyển quả bóng theo hướng viết số sao cho bóng không chạm vào đường viền, 
đội nào nhanh hơn sẽ là đội thắng.
 Để trẻ hứng thú với toán học và khuyến khích áp dụng kiến thức toán học 
trong cuộc sống hàng ngày, giáo viên cần tổ chức nhiều hoạt động và thói quen 
bằng kiến thức- kỹ năng toán.
 Ví dụ: Hoạt động nhận biết quy tắc sắp xếp của 3 đối tượng. cô cho trẻ 
chơi trò chơi “ Nào cùng chuyển động”. Giáo viên đặt các thẻ quy tắc và thẻ số 
lên hai rổ đồ chơi, trẻ bốc được thẻ quy tắc nào sẽ phải thực hiện chuyển dộng 
cơ thể theo quy tắc đó, đồng thời bốc thẻ số để biết mình thực hiện chuyển động 
đó mấy lần (nếu trẻ bốc được thẻ AABC và thẻ số 5 thì trẻ dậm chân 2 lần, lắc 
mông 1 lần, vỗ tay 1 lần. Và quy tắc đó sẽ lặp lại 5 lần).
 b. Sử dụng hoạt động trải nghiệm trong các hoạt động khác
 Ngoài các giờ hoạt động làm quen với toán, cô giáo cần đưa các hoạt 
động trải nghiệm nhằm cung cấp các biểu tượng toán cho trẻ thông qua các họat 
động khác trong chế độ sinh hoạt hàng ngày như các giờ âm nhạc, tạo hình, làm 
quen văn học, thể chất, hoạt động ngoài trời, hoạt động góc, lễ hội....để trẻ tích 
cực sử dụng những kiến thức, kinh nghiệm của mình áp dụng vào thực tế cuộc 
sống. 
 Ví dụ: 
 + Trò chơi: Ai đoán giỏi trong giờ hoạt động âm nhạc. Cô giáo cho trẻ bịt 
mắt. Sau đó sử dụng các dụng cụ âm nhạc như thanh gõ, mõ dừa, gõ ở các phía 
của trẻ. Nhiệm cụ của trẻ là lắng nghe, đoán tên nhạc cụ và đoán xem âm thanh 
đó ở phía nào của trẻ.
 + Ở góc tạo hình, trẻ sẽ áp dụng bằng cách sử dụng các hình học phẳng để 
ghép lại thành những hình ảnh quen thuộc, gần gũi như ngôi nhà, thuyền, buồm 
con gấu.......
 + Góc thiên nhiên: qua sát hạt nảy mầm sau đó gắn số theo thứ tự ngày 
và hình ảnh cây tương ứng mà trẻ đã quan sát được. 10
 + Góc khám phá: Cô giáo sẽ cho các con trải nghiệm với cát bằng cách 
dùng ngón tay vẽ hình dạng, chữ số, hoặc các đoạn thẳng có kích thước khác 
nhau, các hình có cách sắp xếp theo quy tắc khác nhau....
 + Nhận biết quy tắc sáp xếp 2-3 đối tượng qua hoạt động “làm gậy thổi 
bong bóng xà phòng” giáo viên có thể tổ chức ở hoạt động ngoài trời, hoạt động 
góc hoặc hoạt động chiều, ở các không gian khác nhau.
 3.2.2.4. Phối hợp với cha mẹ thực hiện các hoạt động trải nghiệm để 
cung cấp thêm kiến thức toán học cho trẻ
 Toán học vô cùng có ích đối với trẻ, là tiền đề mạnh mẽ cho sự thành 
công của trẻ trong cuộc sống. Việc phối hợp với gia đình sẽ giúp cha mẹ tận 
dụng tối da các cơ hội thúc đẩy trẻ phát triển, giúp các con yêu thích học toán 
ngay từ khi còn nhỏ.
 Muốn phối hợp tốt với phụ huynh cô cần cung cấp một số thông tin liên 
quan đến vấn đề học toán của trẻ, về nội dung kiến thức mà trẻ đã biết, chưa 
biết, các kỹ năng mà trẻ đã làm tốt hoặc chưa.. chỉ cho bố mẹ biết những ứng 
dụng toán trong cuộc sống hàng ngày như thế nào.
 Ví dụ:
 + Cùng con chuẩn bị bữa ăn. Trong quá trình chuẩn bị đó các con được 
học đếm, được học hình dạng, được biết về phía.....hoặc cùng con làm việc nhà, 
trẻ có thể được đếm, đo lường.....