Báo cáo thuyết trình Vai trò giáo viên trong thúc đẩy tự chủ và sáng tạo cho trẻ - Dương Trần Thị Cẩm Hằng

 BÁO CÁO THUYẾT TRÌNH
 VAI TRÒ CỦA GIÁO VIÊN TRONG THÚC ĐẨY TỰ CHỦ
 VÀ SÁNG TẠO CHO TRẺ
 Dương Trần Thị Cẩm Hằng
 Giáo viên dạy lớp Chồi 1 Trường Mầm Non Oanh Vũ III – Huyện Mang Thít
 Trong thời đại công nghệ số, khi mà mọi thứ thay đổi từng ngày, sự tự chủ và 
sáng tạo trở thành những kỹ năng thiết yếu để trẻ có thể thích ứng và thành công 
trong tương lai. 
 Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phương pháp giáo dục hiện nay vẫn còn nặng về 
việc truyền đạt kiến thức một chiều, ít chú trọng đến việc khuyến khích trẻ tự suy 
nghĩ và sáng tạo. Giáo viên đôi khi quá tập trung vào việc hoàn thành kết quả, mà 
quên mất việc tạo cơ hội và quá trình cho trẻ tự khám phá và trải nghiệm. Bên cạnh 
đó, áp lực từ phía phụ huynh về thành tích học tập cũng khiến trẻ ít có cơ hội được 
tự do thể hiện bản thân. Nhiều bậc phụ huynh vẫn còn quan niệm rằng, sự tự chủ của 
trẻ đồng nghĩa với việc trẻ được làm mọi thứ theo ý mình, dẫn đến việc nuông chiều 
hoặc áp đặt. Hậu quả là trẻ thiếu tự tin, rụt rè, không dám đưa ra ý kiến của mình. 
Trẻ trở nên thụ động, lười suy nghĩ và không có hứng thú học tập. 
 Chính vì vậy, việc thay đổi phương pháp giáo dục, tạo điều kiện cho trẻ phát 
triển sự tự chủ và sáng tạo là vô cùng cấp thiết. Và trong quá trình đó, vai trò của 
giáo viên là vô cùng quan trọng.
 Các giải pháp thực hiện
 Giải pháp 1: Giáo viên là người tạo môi trường học tập cởi mở, khuyến 
khích sự sáng tạo: 
 - Thiết kế lớp học thành một không gian an toàn, thân thiện, nơi trẻ cảm 
thấy thoải mái để thể hiện bản thân. Tôi khuyến khích trẻ đặt câu hỏi, đưa ra ý 
tưởng mới, dù là những ý tưởng "điên rồ" nhất. Không vội vàng đưa ra đáp án, mà 
để trẻ tự tìm tòi, khám phá. Thay vì yêu cầu trẻ vẽ tranh theo mẫu, tôi cho trẻ tự do 
vẽ những gì mình thích. Thay vì tổ chức các hoạt động học tập theo khuôn mẫu, tôi 
tạo ra những tình huống mở để trẻ tự do tìm tòi, khám phá và giải quyết vấn đề.
 - Tạo không gian lớp học linh hoạt và kích thích
 Góc Tạo hình: Thay vì chỉ cung cấp giấy vẽ và màu sáp, tôi cùng trẻ tìm các 
vật liệu như vải vụn, len, giấy báo cũ, lá cây, cành cây, hộp sữa... để trẻ tự do tạo 
hình, cắt dán. Tổ chức các buổi "triển lãm" nghệ thuật, nơi trẻ có thể trưng bày và 
giới thiệu các tác phẩm của mình.
 Góc xây dựng: Ngoài các khối gạch, tôi chuẩn bị các vật liệu như hộp giấy, ống 
nhựa, chai lọ... để trẻ xây dựng các công trình theo ý tưởng của mình. 
 Góc khám phá: Cung cấp các dụng cụ như kính lúp, nam châm, ống nghiệm... 
để trẻ khám phá các hiện tượng tự nhiên. Tổ chức các buổi "thí nghiệm" đơn giản, ví 
dụ như thí nghiệm về sự tan và không tan của các chất. 2
 Góc đóng vai: Chuẩn bị các trang phục, đạo cụ đa dạng để trẻ hóa thân vào các 
nhân vật khác nhau. 
 - Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi và đưa ra ý tưởng:
 Tạo ra một "bức tường câu hỏi", nơi trẻ có thể viết hoặc vẽ những câu hỏi mà 
mình thắc mắc.
 Tổ chức các buổi "thảo luận" nhóm, nơi trẻ có thể chia sẻ ý tưởng và tranh luận 
về một chủ đề nào đó.
 Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi "tại sao" và "làm thế nào" để khám phá sâu hơn 
về thế giới xung quanh.
 Ví dụ: Khi tổ chức thí nghiệm "Vũ điệu của Sữa". Trẻ sẽ được tự tay pha màu, 
nhỏ xà phòng vào sữa và quan sát hiện tượng xảy ra. Trong quá trình đó, tôi đóng vai 
trò đặt câu hỏi gợi mở như: "Con có thấy điều gì xảy ra?", "Vì sao màu lại di chuyển?" 
để kích thích trẻ suy nghĩ và tự rút ra kết luận
 - Tạo ra các tình huống mở: Thay vì đưa ra các bài tập có đáp án cụ thể, tôi 
tạo ra các tình huống mở để trẻ tự do tìm tòi, khám phá và giải quyết vấn đề. 
 Ví dụ, thay vì yêu cầu trẻ vẽ đồ chơi mà trẻ thích, tôi chuẩn bị nhiều nguyên vật 
liệu đa dạng và khuyến khích trẻ sáng tạo, cùng làm đồ chơi.
 Ví dụ, tôi đặt 2 cốc nước, 1 cốc nước trong và 1 cốc nước bị lẫn đất, cát, gợi hỏi 
trẻ 2 cốc nước này như thế nào? Làm thế nào để cốc nước bẩn sạch hơn? Trẻ suy 
nghĩ và đề xuất làm máy lọc nước mini.
 - Tạo môi trường không ngại sai: Giáo viên cần thể hiện rằng sai là một phần 
của quá trình học. Khuyến khích trẻ thử nghiệm và không sợ mắc lỗi. Tạo ra một 
không gian an toàn để trẻ có thể tự do thể hiện bản thân mà không sợ bị phán xét. Ví 
dụ: Khi trẻ làm sai, tôi nói: "Không sao đâu, con có thể thử lại". Khen ngợi trẻ khi 
trẻ cố gắng, ngay cả khi kết quả không như mong đợi.
 Ví dụ, với trò chơi “pha màu”, thay vì chỉ giảng giải kiến thức, tôi đặt câu hỏi 
gợi mở như: “Con nghĩ điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta trộn màu đỏ với màu xanh?” 
và để trẻ tự thử nghiệm. Dù kết quả có đúng như dự đoán hay không, tôi vẫn khuyến 
khích trẻ chia sẻ suy nghĩ của mình và rút ra bài học từ trải nghiệm đó.
 Giải pháp 2: Giáo viên là người hướng dẫn, hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng 
tự chủ: 
 - Tôi dạy trẻ cách lập kế hoạch cho các hoạt động của mình, cách quản lý thời 
gian và tự đánh giá bản thân. Tạo cơ hội cho trẻ tự đưa ra quyết định trong những 
tình huống phù hợp và khuyến khích trẻ tự chịu trách nhiệm về hành động của mình. 
Cụ thể:
 - Dạy trẻ cách lập kế hoạch và quản lý thời gian:
 Lập kế hoạch cho hoạt động hàng ngày: Cùng trẻ lên kế hoạch cho các hoạt 
động trong ngày, ví dụ như giờ chơi, giờ học, giờ ăn... Ở góc "Bé giúp cô", trẻ được 
khuyến khích tham gia vào các hoạt động mà trẻ yêu thích, giúp rèn luyện tính tự lập 
và trách nhiệm. Trẻ có thể tự nguyện tham gia các công việc như dọn chén, sắp xếp 3
bàn ghế ăn cơm, lấy giường và kê ra sàn, chuẩn bị đồ dùng học tập hoặc xếp gọn đồ 
chơi sau khi chơi xong. Thông qua những hoạt động này, trẻ không chỉ học được 
cách chăm sóc môi trường xung quanh mà còn phát triển kỹ năng hợp tác, biết chia 
sẻ và cảm nhận niềm vui khi hoàn thành công việc.
 Quản lý thời gian: Sử dụng đồng hồ báo giờ để trẻ nhận biết và quản lý thời 
gian. Khuyến khích trẻ hoàn thành công việc đúng thời gian quy định. Dạy trẻ cách 
sắp xếp công việc theo thứ tự ưu tiên.
 Ví dụ cụ thể: Vào đầu giờ chơi, giáo viên có thể hỏi trẻ: "Hôm nay con muốn 
chơi ở góc nào? Con sẽ chơi gì ở góc đó?". Khi trẻ đang chơi, giáo viên có thể nhắc 
nhở: "Còn 5 phút nữa là đến giờ dọn dẹp, con hãy hoàn thành công việc của mình 
nhé".
 - Tạo cơ hội cho trẻ tự đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề:
 Khuyến khích trẻ tự tìm ra giải pháp: Giáo viên không nên vội vàng đưa ra đáp 
án, hãy để trẻ tự suy nghĩ, thử nghiệm và tìm ra giải pháp. Gợi ý cho trẻ các cách giải 
quyết vấn đề, nhưng không áp đặt. Khuyến khích trẻ làm việc nhóm, chia sẻ ý tưởng 
và học hỏi lẫn nhau
 Ví dụ, tôi gợi mở tình huống: "Các con ơi, trong góc gia đình của lớp mình có 
rất nhiều ảnh gia đình của các con mang vào. Nhưng cô thấy cứ để thế này ảnh sẽ 
dễ bị thất lạc. Các con có ý tưởng gì không? Trẻ tự do đưa ra ý tưởng, có thể là làm 
cuốn album, làm khung ảnh. Tôi gợi hỏi: "Các con muốn làm khung ảnh như thế 
nào? Hình tròn, vuông hay trái tim?" Trẻ sẽ thảo luận, chọn nguyên vật liệu như bìa 
cứng, giấy màu, que kem và tự do trang trí theo sở thích. Sau khi hoàn thành, mỗi trẻ 
chia sẻ về sản phẩm của mình và lý do chọn cách trang trí đó
 - Khuyến khích trẻ tự chịu trách nhiệm về hành động của mình:
 Dạy trẻ về hậu quả của hành động: Giải thích cho trẻ hiểu rằng mỗi hành động 
đều có hậu quả, cả tốt và xấu. Khuyến khích trẻ suy nghĩ trước khi hành động.
 Tạo cơ hội cho trẻ sửa chữa sai lầm: Khi trẻ làm sai, hãy khuyến khích trẻ tự 
sửa chữa sai lầm của mình. Không nên la mắng, trách phạt trẻ, hãy giúp trẻ rút ra bài 
học từ sai lầm.
 Ví dụ cụ thể: Trong giờ chơi Minh vô tình ném đồ chơi và trúng vào bạn Chi, 
khiến bạn bị đau và khóc. Tôi không vội vàng trách mắng Minh mà hỏi: "Con có 
thấy hành động này khiến bạn bị đau không? Nếu con là Chi, con sẽ cảm thấy thế 
nào?" Tôi tiếp tục gợi ý: "Bây giờ con có thể làm gì để sửa sai?". Minh sẽ nhẹ nhàng 
xin lỗi Chi và cất gọn đồ chơi để tránh bạn dẫm lên và bị té.
 .- Lắng nghe và tôn trọng ý kiến của trẻ: Ngay cả khi ý kiến của trẻ không 
giống với ý kiến của mình. Khuyến khích trẻ tự tin thể hiện ý kiến của mình.
 Ví dụ: Cô tổ chức cho trẻ làm đèn hải đăng. Khi chọn vật liệu, trẻ quyết định 
dùng ly nhựa và đề xuất thắp sáng bằng đèn cầy. Cô tôn trọng ý tưởng của trẻ nhưng 
quan sát cẩn thận. Khi đèn cầy cháy, ly nhựa bắt đầu nóng chảy, trẻ ngạc nhiên và 
nhận ra vấn đề. Cô nhẹ nhàng hỏi: "Điều gì đã xảy ra? Tại sao ly nhựa lại bị chảy?" 4
Trẻ suy nghĩ và rút ra bài học: ly nhựa không chịu được nhiệt. Sau đó, các bé đề xuất 
dùng đèn LED an toàn hơn. 
 - Tạo cơ hội cho trẻ lựa chọn: Cho trẻ lựa chọn góc chơi, hoạt động học tập, 
món ăn... Tôn trọng sự lựa chọn của trẻ, ngay cả khi đó không phải là sự lựa chọn tốt 
nhất.
 Ví dụ: Trong ngày hội dinh dưỡng và sức khỏe do nhà trường tổ chức, giáo viên 
khuyến khích trẻ tự do lựa chọn nhóm trải nghiệm theo sở thích của mình. Có bạn 
hào hứng tham gia nhóm làm trà sữa để được pha chế và trang trí ly nước theo ý 
thích. Có bạn lại thích tham gia nhóm làm cơm cuộn vì muốn thử sức với việc cuốn 
các nguyên liệu đầy màu sắc. Trong khi đó, một số bạn khác lại chọn nhóm làm bánh 
mì sandwich để thỏa sức sáng tạo với các loại nhân và cách trang trí. Qua hoạt động 
này, trẻ không chỉ phát huy sở thích cá nhân mà còn học cách làm việc nhóm, chia 
sẻ và tôn trọng sự lựa chọn của nhau.
 Giải pháp 3: Giáo viên là người truyền cảm hứng, khơi dậy đam mê học 
tập của trẻ: 
 Giáo viên tạo ra những bài học thú vị, gắn liền với thực tế cuộc sống. Sử dụng 
các phương pháp dạy học sáng tạo, linh hoạt, như dạy học dự án, dạy học theo chủ 
đề, dạy học thông qua trò chơi. Kể những câu chuyện về những người thành công 
nhờ sự tự chủ và sáng tạo. Điều quan trọng nhất là giáo viên phải là người luôn học 
hỏi và sáng tạo. Tôi tìm tòi những phương pháp dạy học mới, tham gia các khóa tập 
huấn, chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp. Cụ thể:
 - Tạo bài học thú vị gắn liền kiến thức với thực tế: 
 Ví dụ: Để giúp trẻ hiểu hơn về công việc và cuộc sống của các chú bộ đội, nhà 
trường đã tổ chức cho trẻ tham quan doanh trại bộ đội. Tại đây, trẻ được quan sát nơi 
sinh hoạt, huấn luyện và được xem các chú bộ đội biểu diễn võ thuật. Đặc biệt, trong 
buổi giao lưu, trẻ được tham gia hát múa cùng các chú bộ đội, khiến không khí trở 
nên sôi nổi và đầy ắp tiếng cười. Hoạt động này không chỉ mang lại niềm vui mà còn 
giúp trẻ thêm yêu quý, kính trọng và hiểu hơn về tinh thần kỷ luật, lòng dũng cảm 
của các chú bộ đội.
 - Sử dụng phương pháp dạy học sáng tạo: Tổ chức các hoạt động như “Khám 
phá vùng riêng tư trên cơ thể bé và dạy trẻ kỹ năng bảo vệ bản thân”, hoạt động “Làm 
đèn hải đăng”, “Khám phá vòng đời của bướm”,..
 Kể chuyện về những người thành công: Kể chuyện về những nhà khoa học, nhà 
văn, nghệ sĩ... đã thành công nhờ sự đam mê và sáng tạo. Kể chuyện về những người 
bình thường đã vượt qua khó khăn và đạt được thành công.
 Ví dụ: Câu chuyện về Bác Edison và chiếc bóng đèn
 Giáo viên luôn học hỏi và sáng tạo: Tham gia các khóa tập huấn, bồi dưỡng 
chuyên môn. Tìm tòi, nghiên cứu các phương pháp dạy học mới. Chia sẻ kinh nghiệm 
với đồng nghiệp. 5
 Giải pháp 4: Giáo viên là người kết nối với gia đình, tạo sự đồng hành trong 
việc phát triển sự tự chủ và sáng tạo của trẻ: 
 - Trao đổi thường xuyên, thông tin về tình hình học tập của trẻ: Tôi chủ 
động trao đổi trực tiếp với phụ huynh vào giờ đón, trả trẻ để chia sẻ về những tiến 
bộ, khó khăn của từng bé, từ đó phối hợp cùng gia đình trong việc hỗ trợ trẻ phát 
triển toàn diện. 
 - Chia sẻ phương pháp giáo dục hiệu quả: Tôi hướng dẫn phụ huynh cách 
tạo môi trường học tập tại nhà. Chia sẻ các trò chơi, hoạt động giúp trẻ phát triển kỹ 
năng. Tổ chức các buổi nói chuyện với phụ huynh về các phương pháp dạy con.
 - Tổ chức hoạt động chung: 
 Sinh hoạt chuyên đề: Tổ chức các buổi sinh hoạt về các chủ đề như "phát triển 
kỹ năng tự chủ cho trẻ", "khuyến khích sự sáng tạo của trẻ". 
 Mời phụ huynh tham gia các hoạt động của lớp: Mời phụ huynh tham gia các 
hoạt động làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ. Chia sẻ với phụ huynh những phương pháp 
giáo dục hiệu quả để áp dụng tại nhà. 
 Kết luận
 Tóm lại, để thúc đẩy sự tự chủ và sáng tạo của trẻ, giáo viên cần đóng vai trò là 
người tạo môi trường học tập cởi mở, người hướng dẫn, người truyền cảm hứng và 
người kết nối với gia đình. Khi trẻ được phát triển sự tự chủ và sáng tạo, trẻ sẽ trở 
thành những người tự tin, năng động, có khả năng thích ứng với mọi hoàn cảnh. Đây 
là những phẩm chất quan trọng để trẻ có thể thành công trong cuộc sống. Hy vọng 
rằng, với sự nỗ lực của mỗi giáo viên, chúng ta sẽ tạo ra một môi trường giáo dục tốt 
nhất cho trẻ em, nơi mà mỗi đứa trẻ đều có cơ hội phát triển tối đa tiềm năng của 
mình.