Kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi toán ở tiểu học

KINH NGHIỆM BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TOÁN 
 Ở TIỂU HỌC
 Như chúng ta đã biết, học sinh giỏi đạt kết quả cao trong các kỳ thi do nhiều yếu tố: Tố chất học sinh, sự quan tâm của gia đình, ý thức học tập của học sinh,việc bồi dưỡng và không ngoại trừ yếu tố may mắn. Tuy nhiên chúng ta không chỉ chờ đợi và cầu mong ở sự may mắn bởi vì yếu tố may mắn chỉ là một phần rất nhỏ. Phương ngôn có câu:" Trở thành nhân tài một phần do tài năng còn 99 phần là ở sự tôi luyện". Theo quan điểm của tôi, điều quan trọng hơn cả là chúng ta phải trang bị cho các em vững vàng kiến thức trước khi đi thi. Do vậy việc bồi dưỡng vẫn là yếu tố quan trọng hơn cả. Nhưng chúng ta cần bồi dưỡng học sinh giỏi những nội dung gì, bồi dưỡng như thế nào cho đạt hiệu quả? Điều đó quả là một vấn đề còn nan giải.
 Qua một số năm bồi dưỡng học sinh giỏi, tôi rút ra nột số kinh nghiệm nhỏ như sau: 
1- Vai trò của người thầy 
 Tục ngữ có câu:" Không thầy đố mày làm nên". Trước hết ta phải xác định rõ vai trò của người thầy là hết sức quan trọng. Bởi vì, người thầy có vai trò dẫn dắt học sinh các phương pháp giải toán, các phương pháp kiểm tra kết quả, cách thức trình bày bài giải...
 Nếu học sinh có kiến thức cơ bản tốt, có tố chất thông minh, mà không được bồi dưỡng nâng cao tốt thì sẽ ít hiệu quả hoặc không có hiệu quả. Đồng thời giáo viên lại phải lựa chọn đúng đối tượng học sinh vào bồi dưỡng và phải tự soạn thảo chương trình bồi dưỡng một cách hợp lý, khoa học, sáng tạo.
2- Lựa chọn đúng đối tượng học sinh:
 Cần tổ chức thi chọn lọc qua vài vòng loại để lựa chọn chính xác đối tượng học sinh vào bồi dưỡng.
 Giáo viên cần đánh giá học sinh một cách khách quan, chính xác, không chỉ qua bài thi mà cả qua việc học tập bồi dưỡng hằng ngày. Việc lựa chọn đúng không chỉ nâng cao hiệu quả bồi dưỡng,mà còn tránh bỏ sót học sinh giỏi và không bị quá sức đối với những em không có tố chất.
3- Xây dựng chương trình bồi dưỡng
 Hiện nay có rất nhiều sách nâng cao và các tài liệu tham khảo, Internet,... song chương trình bồi dưỡng chưa có sách hướng dẫn chi tiết, cụ thể từng tiết, từng buổi học như trong chương trình chính khoá. Vì thế soạn thảo chương trình bồi dưỡng là một việc làm hết sức quan trọng và rất khó khăn nếu như chúng ta không có sự tham khảo, tìm tòi và chọn lọc tốt. Giáo viên cần soạn thảo nội dung bồi dưỡng dẫn dắt học sinh từ cái cơ bản của nội dung chương trình học chính khoá, tiến dần tới chương trình nâng cao ( tức là trước hết phải khắc sâu kiến thức cơ bản của nội dung học chính khoá, từ đó vận dụng để mở rộng và nâng cao dần).
 Cần soạn thảo chương trình theo vòng xoáy: Từ cơ bản tới nâng cao, từ đơn giản tới phức tạp. Đồng thời cũng phải có ôn tập củng cố.
 Ví dụ: Cứ sau 2, 3 tiết củng cố kiến thức cơ bản và nâng cao thì cần có một tiết luyện tập để củng cố kiến thức; và cứ sau 5, 6 tiết thì cần có một tiết ôn tập để củng cố khắc sâu. Cần Soạn thảo một tiết học có:
 -Kiến thức cần truyền đạt ( lý thuyết, ví dụ, ...).
 -Bài tập vận dụng.
 -Bài tập về nhà luyện thêm (tương tự bài ở lớp).
 Không nên xây dựng chương trình như sách nâng cao hiện nay vì như thế học sinh khó nắm chắc, dễ nhầm lẫn. Mặt khác trong sách nâng cao có một số bài quá khó đối với học sinh.
 Một số giờ ôn tập, Giáo viên cần giúp các em tổng hợp các dạng bài, các phương pháp giải theo hệ thống. Vì hầu hết các em chưa tự mình hệ thống đựơc mà đòi hỏi phải có sự giúp đỡ của giáo viên.
 Điều cần thiết, giáo viên cần đầu tư nhiều thời gian, tham khảo nhiều tài liệu để đúc rút, soạn thảo cô đọng nội dung chương trình bồi dưỡng.
 Cần lưu ý rằng: Tuỳ thuộc vào thời gian bồi dưỡng, khả năng tiếp thu của học sinh mà lựa chọn mức độ bài khó và từng dạng luyện tập nhiều hay ít.
4- Dạy như thế nào cho đạt hiệu quả?
 Trước hết cần chọn lọc những phương pháp giải dễ hiểu nhất để hướng dẫn học sinh, không nên máy móc theo các sách giải.
 Cần vận dụng đổi mới phương pháp giảng dạy phù hợp với nội dung từng bài; phát huy tính tích cực, độc lâp, tự giác của học sinh; tôn trọng và khích lệ những sáng tạo của học sinh.
 Những bài hướng dẫn kiến thức mới, giáo viên cần lấy ví dụ và ra bài tập mang tính chất vui chơi để gây hứng thú học tập cho học sinh đồng thời giúp các em ghi nhớ được tốt hơn.
 Ví dụ: Ra bài toán vui, bài toán là một bài thơ, bài toán lấy tên học sinh, hay đáp số là ngày tháng có ý nghĩa, đáng ghi nhớ ( như các ngày lễ lớn, ngày thi,...).
 Tuy nhiên,những bài toán như thế, giáo viên cần phải tìm hiểu kỹ, thử và kiểm tra kết quả nhiều lần.
 Hầu hết các bài toán giáo viên chỉ nên gợi mở để học sinh tìm tòi ra cách giải; không nên giải cho học sinh hoàn toàn hoặc để các em bó tay rồi chữa.
 Ngựợc lại, khi chữa bài giáo viên lại phải giải một cách chi tiết ( không nên giải tắt) để gúp học sinh hiểu sâu sắc bài toán; đặc biệt là những bài toán khó những bài học sinh sai sót nhiều. Đồng thời uốn nắn những sai sót và chấn chỉnh cách trình bày của học sinh một cách kịp thời.
 Tóm lại:
 Qua những năm bồi dưỡng học sinh giỏi, tôi nhận thấy rằng: Người thầy cần không ngừng học hỏi và tự học hỏi để nâng cao trình độ dúc rút kinh nghiệm, thường xuyên xây dựng, bổ sung chương trình và sáng tạo trong phương pháp giảng dạy.
 Như vậy, để đưa con thuyền đến bến bờ vinh quang thì vai trò của người cầm lái thật vô cùng quan trọng.
 Trên đây là một số kinh nghịêm nhỏ của tôi bản thân tôi đã áp dụng và thu dược kết quả rất khả quan. Tuy nhiên, chắc hẳn vẫn chưa phải là tối ưu, xin đưa ra để đồng nghiệp tham khảo, vận dụng và góp thêm ý kiến.
 Người Viết
 Phạm Xuân Toạn