Một số biện pháp quản lý dạy học trong nhà trường

MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC 
TRONG NHÀ TRƯỜNG
I/. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Giáo dục đóng vai trò chủ yếu trong việc giữ gìn, phát triển truyền bá nền văn minh nhân loại. Trong thời đại của cuộc cách mạng khoa học công nghệ ngày nay, tiềm năng trí tuệ trở thành động lực chính của sự tăng tốc phát triển, và giáo dục – đào tạo được coi là nhân tố quyết định của của mỗi quốc gia trên trường quốc tế và sự thành đạt của mỗi người trong cuộc sống của mình. Mục tiêu chung của toàn Đảng, toàn dân là xây dựng một nước Việt Nam độc lập, giàu mạnh và tiến lên chủ nghĩa xã hội. Lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là mục tiêu chung của toàn xã hội và cũng là mục tiêu cơ bản, lâu dài của giáo dục - đào tạo. Như vậy giáo dục đóng vai trò chủ đạo trong việc hình thành nhân cách phát triển toàn diện làm nền tảng cho việc đạt được mục tiêu về nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và phát hiện bồi dưỡng nhân tài. Mục tiêu chung được cụ thể hoá phù hợp với đặt điểm tâm sinh lý lúa tuổi và trình độ đối tượng ở từng cấp học, bậc học, trong đó có bậc THCS. 
Xuất phát từ vai trò, ý nghĩa to lớn của công tác giáo dục, đòi hỏi người cán bộ quản lý giáo dục phải quan tâm đúng mức đến việc chỉ đạo các hoatï động của nhà trường, đặt biệt là hoạt động dạy – học, hoạt động có vai trò quyết định đến kết quả giáo dục và đào tạo của nhà trường, góp phần thực hiện được mục tiêu của Đảng và Nhà Nước đề ra. Qua quá trình công tác quản lý hoạt động dạy học ở nhà trường tôi rút ra “ Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy - học trong trường”. 
II/. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ :
1. Thực trạng của công tác quản lý hoạt động dạy học của trường:
	Là một cán bộ quản lý chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng về việc chỉ đạo hoạt động dạy học trong nhà trường nên tôi đã cố gắng tìm hiểu, nghiên cứu kỹ các hướng dẫn, văn bản chỉ đạo của các cơ quan chủ quản ngành dọc, từ đó làm cơ sở cho việc chỉ đạo, xây dựng kế hoạch chuyển khai đồng bộ, thống nhất hoạt động chuyên môn (dạy học) toàn trường tới các tổ.
	Điều quan trọng là tôi cũng đã biết căn cứ vào tình hình đặc thù của học sinh để định ra được mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu vừa phù hợp với mục tiêu, chỉ tiêu chung của ngành giao cho lại vừa không bị xa rời (hoặc là thấp quá, hoặc là cao quá) so với khả năng nhận thức của học sinh.
	Mặt khác trong công việc tôi cố gắng tìm được tiếng nói chung – liên kết chặt chẽ giữa bản thân với các đồng chí tổ trưởng, thường xuyên tiếp nhận các thông tin đa chiều: từ tổ trưởng với quản lý; từ giáo viên với quản lý; từ quản lý với quản lý. Trong vấn đề này, tôi rất chú ý, lưu tâm xem xét đến các ý kiến đóng góp của các bậc phụ huynh, lời tâm sự của học sinh, sự đóng góp của mạng lưới bảo vệ, để có những điều chỉnh kịp thời trong lịch trình, trong sự chỉ đạo thực hiện từng việc cụ thể. Riêng với bản thân, tôi không cho phép mình xa rời chuyên môn, tranh thủ dự giờ, thăm lớp nhiều – thực hiện nghiêm túc quy định việc dự giờ thăm lớp của giáo viên (4-6tiết/tuần). Bên cạnh đó tôi cũng đã động viên tổ trưởng bộ môn tăng cường dự giờ tổ viên của mình; đưa số buổi dự giờ của các thành viên trong nhóm làm tiêu chí đánh giá bình xét thi đua cuối học kỳ. Điều đáng nói ở đây sau mỗi tiết dự giờ chúng toi đã giành thời gian đáng kể cho vệc trao đổi góp ý về tiết dạy của nhau. Bầu không khí thi đua hướng vào hoạt động dạy học bao trùm trong nhà trường. Cùng với việc dự giờ thăm lớp để nắm bắt hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò như thế nào? Tôi đã bố trí thời gian kiểm tra nề nếp dạy – học một cách gián tiếp qua hệ thống hồ sơ sổ sách chuyên môn. Xem kỹ, kiểm tra kỹ, người quản lý sẽ thu lượm được những thông tin bổ ích cho công tác chỉ đạo đánh giá giáo viên chính xác.
	Năm học 2009 – 2010, trường đã đạt được một số kết quả đáng kể sau:
- Số học sinh lên lớp đạt tỷ lệ 99,5%.
- Học sinh giỏi tinh	: 05
- Học sinh giỏi Huyện	: 27
Về kết quả xếp loại học lực:
- Học sinh giỏi	: 4.58%.
- Học sinh khá 	: 21,35%.
- Học sinh trung bình 	: 44,23%.
- Học sinh yếu	: 7,08%.
Có thể nói rằng sau một năm tập trung đi sâu quản lý ùchỉ đạo hoạt động dạy học, tuy đã thu được một số kết quả đáng ghi nhận nhưng trong thực tế cho thấy việc chỉ đạo hoạt động này vẫn chưa đạt tới hiệu quả cao nhất ngang tầm với vị trí nhà trường.
* Nguyên nhân làm ảnh hưởng đến hiệu quả trong công tác quản lý hoạt động dạy học của trường.
	Nhìn chung, kết quả trong việc quản lý hoạt động dạy học chưa thật cao, còn nhiều hạn chế do nhiều nguyên nhân khác nhau:
Sự quan tâm, đầu tư của các bậc phụ huynh đối với việc học tập của con cái còn thấp so với nhu cầu học tập chung của toàn xã hội.
Riêng đối với bản thân tôi – phó hiệu trưởng phụ trách công tác dạy và học của nhà trường. Bản thân tôi đã xác định đúng được đối tượng cần quản lý là hoạt động dạy của thầy và thông qua hoạt động dạy của thầy để quản lý hoạt động học của trò. Tuy nhiên trong quá trình chỉ đạo, bản thân chưa có nhiều kinh nghiệm, làm việc chưa được bài bản, thiếu tính lý luận do đó việc làm đôi lúc hiệu quả không cao.
Các đều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho việc hoạt động dạy và học chưa đáp ứng được yêu cầu chung như thiếu phòng bộ môn, phòng làm việc theo tổ nhóm chuyên môn, chưa có đều kiện hiện đại hoá các phương tiện dạy học.
2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy và học.
	Xuất phát từ thực trạng của nhà trường như đã nêu ở trên cùng với những nguyên nhân làm hạn chế đến hiệu quả trong việc quản lý hoạt động dạy và học, tôi xin mạnh dạng đưa ra một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý hoạt động dạy và học của mình.
	Quản lý hoạt động dạy học là phải biết quản lý theo mục tiêu. Bởi vì mục tiêu có vị trí đặc biệt trong quản lý giáo dục. Quản lý theo mục tiêu ngày nay được xem như một hệ thống toàn diện. Thực tế cho thấy, trong quản lý mà người quản lý không định ra được mục tiêu, không bắt đầu mọi việc làm để đạt mục tiêu thì nhiều việc làm sẽ tốn công nhưng vô ích. 
	Quản lý hoạt động dạy là phải quản lý chặt chẽ việc thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học. Một kinh nghiệm cho thấy để quản lý khâu này trước tiên người quản lý phải là người tìm hiểu nghiên cứu kỹ càng để nắm được đầy đủ vững vàng cấu tạo chương trình. Thường xuyên có những thông tin cập nhật kịp thời và trực tiếp chỉ đạo với những sửa đổi bổ sung chương trình ở từng môn học. Người quản lý hoạt động dạy học phải tổ chức hướng dẫn các tổ chuyên môn và giáo viên có nề nếp xây dựng kế hoạch giảng dạy, soạn giáo án. Người quản lý phải biết sử dụng thời khoá biểu, chương trình, kế hoạch để quản lý giờ học trên lớp. Theo dõi việc thực hiện chương trình của giáo viên thường xuyên bằng nhiều biện pháp khác nhau để kịp thời uốn nắn, sửa chữa. Quản lý tốt, chặt chẽ hoạt động dạy của giáo viên thông qua việc dự giờ thăm lớp, qua báo cáo kết quả dự giờ của các tổ trưởng chuyên môn, qua hồ sơ dự giờ theo quy định của giáo viên với giáo viên có thể qua việc kiểm tra bài soạn, các mẫu báo cáo hoặc đối chiếu lịch báo giảng với sổ ghi đầu bài với vở ghi của học sinh, bài kiểm tra đánh giá chất chất lượng học tập cuả học sinh.
	Quản lý tốt hoạt động của học sinh chính là sự quan tâm xây dựng nề nếp học tập tốt. Cần biết căn cứ vào thực trạng ý thức – thái độ, động cơ học tập của học sinh để định ra những quy định chung. Phải biết động viên kịp thời những học sinh cố gắng trong học tập đạt thành tích cao. Người quản lý phải biết phối hợp các lực lượng giáo dục dể nâng cao thành tích của học sinh. Người quản lý phải có sự chỉ đạo sát sao trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy của giáo viên theo hướng phát huy tính tích cực độc lập sáng tạo của học sinh; Quan tâm đến việc bồi dưỡng phương pháp học tập bộ môn cho học sinh; Quan tâm tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu dưới nhiều hình thức đa dạng; phân công rõ trách nhiệm cho giáo viên bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi; tổ chức thi tuyển học sinh giỏi, phân công giáo viên phụ đạo học sinh yếu. Xây dựng các cặp cùng học, lấy học sinh khá giỏi làm nhân tố giúp đỡ học sinh yếu kém. Hình thành cho học sinh ý thức tự học, tự tìm tòi nghiên cứu những vấn đề mới là qua bài giảng để phát hiện học sinh giỏi.
Quản lý tốt các điều kiện vật chất, kỹ thuật phục vụ cho việc dạy và học. Bấy lâu nay các nhà quản lý đã đưa ra tiêu chí cần quản tốt cơ sở vật chất trang thiết bị ĐDDH nhưng chưa quan tâm đến sự quản lý tốt việc sử dụng phương tiện kỹ thuật phục vụ cho dạy và học. Để làm tốt công việc này người quản lý ngoài việc đưa ra qui định có tính nguyên tắc: chống dạy chay trong các giờ học còn phải biết kiểm tra đánh giá tính hiệu quả trong việc thực hiện sử dụng các trang thiết bị đó như thế nào? Trong giáo án phải ghi rõ tên đồ dùng, sử dụng ở mục nào? Nhằm mục đích gì? Phát động, phát huy khả năng sáng tạo của đội ngũ giáo viên và học sinh qua phong trào thi làm giáo cụ trực quan. Có kế hoạch kiểm tra, kiểm kê sự thiếu hụt, sự bảo quản đồ dùng dạy học của giáo viên nhất là cán bộ chuyên trách.
Quan tâm đến việc tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên bằng nhiều con đường: tổ chức sinh hoạt chuyên đề, hội giảng, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên được đi học các hệ tại chức chuyên tu để mở mang nâng cao trình độ. Tham dự các chuyên đề bồi dưỡng thường xuyên của phòng giáo dục và sở giáo dục đào tạo. Tăng cường dự giờ rút kinh nghiệm của đồng nghiệp ...
Xây dựng nề được nề nếp dám nói dám làm trong công việc để phát huy tính dân chủ trong giáo viên nhằm xây dựng tập thể vững mạnh. Người quản lý phải biết lắng nghe, tôn trọng, ghi nhận ý kiến đóng góp của giáo viên. Kịp thời điều chỉnh bổ sung vào kế hoạch, chỉ đạo thực hiện những điều đóng góp đúng đắn xuất phát từ quyền lợi tập thể vì cái chung, sự tồn tại phát triển của nhà trường.
III/. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Quản lý hoạt động dạy học nói thì đơn thuần nhưng khi bắt tay vào làm và để làm có hiệu quả thì lại là một vấn đề lớn không dễ đạt được. Nhà trường có hoàn thành nhiệm hay không, được xếp loại tốt hay không trong tầm nhìn của các cấp lãnh đạo chính là từ kết quả hoạt động dạy học. Thực tế cho thấy, sự quan tâm ủng hộ của các cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương, của ban đại diện cha mẹ học sinh nhiều hay ít cũng do bởi chất lượng dạy và học.
Muốn vậy, nhà trường mà trực tiếp là người cán bộ quản lý phải biết trăn trở, nghiên cứu thực tiễn, kết hợp với lý luận khoa học về công tác quản lý để không ngừng tìm ra những giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý nhà trường nói chung và công tác quản lý dạy học nói riêng. Chính vì thế đối với người cán bộ qủan lý trong trường THCS, công tác tổ chức chỉ đạo chỉ có thực tiễn không chưa đủ mà phải chỉ đạo vừa có thực tiễn vừa có tính khoa học. 
Tuy nhiên, đứng trước yêu cần thực tế của tình hình xã hội hiện nay thì thực trạng công tác quản lý của nhà trường vẫn chưa đáp ứng đầy đủ kịp thời. Do vậy, tôi tự xác định cho mình phải luôn luôn học hỏi kinh nghiệm, trau đồi về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ quản lý, nghiệp vụ sư phạm và phải có sự vận dụng năng động sáng tạo sao cho phù hợp với thực tế của nhà trường và của địa phương để ngày càng có nhiều giải pháp tích cực góp phần đem lại hiệu quả cao nhất trong công tác quản lý nhà trường nhất là quản việc việc dạy và học ở trường trung học cơ sở.
Tóm lại : trên đây là một số biện pháp chỉ đạo hoạt động dạy học mà tôi đã đúc kết qua việc áp dụng thực hiện ở nhà trường. Nhìn chung nề nếp dạy học của nhà trường ngày càng được duy trì, chất lượng dạy học của nhà trường từng bước được nâng lên rõ rệt.
 Hiệu trưởng 	 Phương Bình, ngày 29 tháng 05 năm 2010
 Người viết
Nguyễn Minh Đồn
 Nguyễn Thanh Tuấn