Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi học tốt môn văn học - Trần Hoàng Ngọc Thảo

 PHẦN I. MỞ ĐẦU
 1. Lý do lựa chọn biện pháp:
 Văn học là hoạt động học rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương 
tiện phát triển ngôn ngữ bao gồm việc làm giàu vốn từ, tập cho trẻ phát âm 
chính xác, diễn đạt rõ ràng, có ngữ điệu, đúng ngữ pháp, biết cách sử dụng ngôn 
ngữ để giao tiếp. Hơn nữa khi trẻ tiếp cận với truyện và thơ giúp cho trẻ làm 
quen dần với lời hay - ý đẹp, hình tượng trong sáng, sẽ giúp trẻ phát triển trí 
tưởng tượng, ngôn ngữ, khả năng quan sát, tư duy độc lập trong suy nghĩ. Thông 
qua nội dung các tác phẩm văn học giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành, 
biết ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn các em 
nhỏ. Và đó cũng là cánh cửa mở ra chân trời nhận thức cho trẻ. 
 Đối với trẻ mẫu giáo, đặc biệt là trẻ vùng dân tộc thiểu số tất cả mọi thứ 
đều thiếu thốn, nhận thức của các bậc phụ huynh và cộng đồng về việc chăm 
sóc, nuôi dạy trẻ còn hạn chế. Trẻ chưa được quan tâm, vốn Tiếng Việt của trẻ 
hạn chế, trẻ chỉ nói được những câu ngắn và một câu chuyện hoặc bài thơ phải 
dạy đi dạy lại rất nhiều lần trẻ mới nhớ, nên ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình 
giao tiếp và tiếp nhận kiến thức. Đối với một hoạt động phải diễn đạt tốt, mạch 
lạc như văn học bản thân tôi thật sự thấy trẻ gặp rất nhiều khó khăn.
 Xuất phát từ những hạn chế đó tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Một số 
biện pháp giúp trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi học tốt môn văn học”.
 Phần II: Nội dung
 1. Đánh giá thực trạng
 * Thuận lợi
 Ban giám hiệu đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và các đợt 
lên chuyên đề văn học, hội thi đồ dùng, đồ chơi cho chị em đồng nghiệp học tập 
và rút kinh nghiệm. 
 Nhà trường rất quan tâm, luôn tạo điều kiện để giáo viên cập nhật kịp thời 
với chương trình đổi mới.
 Bản thân là giáo viên có trình độ về chuyên môn, nhiệt tình yêu nghề mến 
trẻ. Có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe, tạo được môi trường hoạt động ở 
lớp tương đối phong phú.
 Bên cạnh đó, được sự tín nhiệm và tin cậy của các bậc phụ huynh. Phụ 
huynh luôn quan tâm chu đáo đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ, tạo điều kiện 
thuận lợi trong việc kết hợp giáo dục giữa gia đình và nhà trường.
 * Khó khăn
 Đây là năm đầu tiên trẻ mới đến trường mà đa số trẻ là người dân tộc 
Vân Kiều , vốn tiếng Việt của trẻ còn hạn chế.
 Trẻ chưa ý đến việc học và chơi ở lớp nên gặp nhiều khó khăn trong việc tổ 
chức các hoạt động cho trẻ làm quen tác phẩm văn học. 2
 Đồ dùng trực quan còn ít, chưa đa dạng phong phú, giá trị sử dụng chưa 
cao. Đặc biệt, là đồ dùng cho trẻ hoạt động còn ít.
 Phụ huynh phần lớn làm nương rẫy, họ ít thời gian trò chuyện với con và 
khả năng nói tiếng Việt của một số phụ huynh còn nhiều hạn chế.
 Do đặc thù của địa phương nên việc phát âm của trẻ còn nhiều từ ngọng. 
Một số trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ khi đến lớp.
 Giáo viên còn nhiều hạn chế về cách thức hình thức tổ chức, cho nên giờ 
học chưa được sinh động và hấp dẫn. 
 Mặc dù có những khó khăn nhưng với tình cảm và trách nhiệm đối với các 
em đã thôi thúc tôi phải phát huy những thuận lợi, vượt qua những khó khăn để 
giúp trẻ học tốt hơn nữa môn văn học.
 2. Các biện pháp
 Văn học có ý nghĩa rất lớn đối với giáo dục trẻ thơ, bởi vì ngay từ khi chào 
đời thì trẻ đã được tiếp xúc với tác phẩm văn học qua các lời ru ầu ơ của bà, của 
mẹ. Cùng với sự phát triển của xã hội thì vấn đề chăm lo tới trẻ thơ được quan 
tâm hơn. Ngành giáo dục mầm non đã nghiên cứu nhiều hình thức để chuyển tải 
những tri thức cần thiết đến cho trẻ, nhằm giúp các em phát triển một cách toàn 
diện.
 Từ thực tế của lớp bản thân tôi xin đưa ra một số biện pháp để giúp trẻ nhà 
trẻ 24-36 tháng tuổi học tốt môn văn học.
 Biện pháp 1: Làm quen văn học qua các giờ học
 Tại lớp hoạt động làm quen văn học là hình thức cơ bản để trẻ tiếp xúc với 
tác phẩm văn học. Trên giờ học này trẻ được làm quen với những tác phẩm được 
qui định trong chương trình cho độ tuổi, thời gian để trẻ tiếp xúc với văn học 
không nhiều, đối với nhà trẻ từ 15 - 20 phút.
 Để cho trẻ học tốt bộ môn văn học thì điều quan trọng không thể thiếu là 
thu hút sự chú ý của trẻ vào câu chuyện, đó chính là giọng đọc, giọng kể của cô. 
Trong quá trình chuẩn bị, người đọc, người kể phải nhập tâm vào tác phẩm để 
truyền đạt được nội dung, tính cách của nhân vật trong các tác phẩm.
 Tùy vào từng nội dung của các tác phẩm mà tôi có thể tổ chức giờ học ở 
những địa điểm khác nhau nhằm tạo cho trẻ một tâm trạng thoải mái, gần gũi 
với cuộc sống thực đồng thời tạo sự tò mò, thích khám phá ở trẻ.
 Ví dụ: Dạy trẻ các tác phẩm văn học có nội dung nói về thiên nhiên tươi 
đẹp như bài thơ “Cây dây leo”; “Trưa hè”, tôi có thể tổ chức tiết học ở vườn 
trường thông qua tiết học trẻ có thể tích lũy được kiến thức trong bài thơ và trực 
tiếp quan sát cây dây leo thật ở trường từ đó sẽ hình thành biểu tượng của trẻ về 
cây dây leo, giúp trẻ ghi nhớ được lâu hơn về nội dung của bài học. 
 Là giáo viên tôi hiểu được tâm lý của trẻ là thích xem những hình ảnh sinh 
động ngộ nghĩnh qua màn hình. Vì vậy, để tạo hứng thú cho trẻ trong hoạt động 3
tôi không ngừng tìm tòi, làm những đồ dùng sáng tạo có thể kích thích trẻ chú ý 
của trẻ tham gia vào các hoạt động một cách tích cực hơn.
 Ví dụ: Đối với tiết kể chuyện: “Qủa trứng”. Tôi sẽ thiết kế một sân khấu và 
những con rối, thông qua các hình ảnh và giọng kể của cô sẽ lôi cuốn trẻ vào 
hoạt động tích cực hơn, trẻ sẽ thích thú muốn xem và biểu diễn lại nội dung câu 
chuyện cùng cô.
 Tuy nhiên, để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc thì trước hết giáo viên 
phải nắm được đặc điểm tâm lý của trẻ
 Biện pháp 2: Lấy trẻ làm trung tâm 
 Trong các hoạt động chúng ta đều theo phương châm: “Lấy trẻ làm trung 
tâm” vì vậy khi lựa chọn các kiến thức để cung cấp cho trẻ tôi đều hướng vào 
trẻ, vào khả năng nhận thức của trẻ để đưa ra mục đích yêu cầu của bài dạy.
 Đối với lớp tôi đang giảng dạy thì đa số trẻ là trẻ trẻ dân tộc pacô vốn tiếng 
Việt của trẻ còn nhiều hạn chế nên việc cho trẻ kể được một câu chuyện hay 
thuộc một bài thơ là một vấn đề rất khó khăn. Tuy nhiên, tùy vào khả năng nhận 
thức của trẻ tôi có thể đưa ra mục đích yêu cầu phù hợp với độ tuổi và khả năng 
của trẻ. 
 Ví dụ như: Khi dạy trẻ đọc thơ: tôi cho trẻ đọc theo cô từng câu một nhưng 
nếu câu thơ đó dài thì tôi có thể tách đôi câu thơ ra để trẻ có thể đọc trọn vẹn. Và 
đối với một bài thơ tôi có thể ôn luyện cho trẻ mọi lúc, mọi nơi.
 Với từng bài dạy, thể loại tôi đưa ra hệ thống câu hỏi để đàm thoại với trẻ 
một cách sôi nổi theo phương châm: “Lấy trẻ làm trung tâm” để phát huy trí 
tưởng tượng, những cảm xúc của trẻ, tính liên hệ thực tiễn, sáng tạo phù hợp với 
từng nội dung của bài mà trẻ không bị áp đặt một cách gò bó.
 Tuy nhiên, khi tổ chức giáo viên phải biết cách động viên khuyến khích để 
trẻ thể hiện lại tác phẩm, có nhiều hình thức trẻ thể hiện. Yếu tố cá nhân luôn là 
điều kiện giáo dục hàng đầu mà tôi sử dụng để kích thích trẻ hoạt động. Tùy vào 
nhận thức khả năng của mỗi trẻ mà cô tạo cho trẻ điều kiện để trẻ thể hiện lại tác 
phẩm.
 Ví dụ: Trẻ có sự tiếp thu và năng khiếu tốt cô sẽ giao cho những trẻ đó 
những vai diễn có chất diễn tốt hơn, phong phú hơn như khi đóng kịch câu 
chuyện: “Quả trứng” có các vai Gà trống, Lợn con, Vịt con, hoặc vai Gà Mơ 
trong chuyện “ Hoa mào gà”.
 Sự sáng tạo trong phẩm thể hiện của trẻ sẽ được cô trò chuyện cùng các 
bạn để cho cả lớp cùng học tập. Việc đánh giá trẻ, nêu gương trẻ trong lớp có tác 
động rất lớn đến các thành viên còn lại là niềm phấn khích đối với trẻ.
 Biện pháp 3: Cho trẻ làm quen văn học thông qua trò chơi 
 Để tránh sự nhàm chán mệt mỏi trong hoạt động, tôi luôn tổ chức đan xen 
các trò chơi để nhằm thay đổi giữa trạng thái động tĩnh cho trẻ. Tạo cho trẻ cảm 
giác thích thú, thoải mái tiếp tục tham gia vào hoạt động. Đồng thời cũng tùy 4
vào nội dung của bài học để lựa chọn trò chơi hoặc các hoạt động như: Đóng 
kịch, ghép tranh, múa, hát, nặn, vẽ...cho các hoạt động kết hợp có hiệu quả. 
 Giáo viên lựa chọn và tổ chức cho trẻ chơi phù hợp với khả năng của trẻ.
 Ví dụ: Trò chơi dán tranh thì cô chuẩn bị những bức tranh vẽ về nội dung 
của bài thơ, câu chuyện và cho trẻ sắp xếp đúng như trình tự nội dung của câu 
chuyện. Tuy nhiên tranh cần có sự khác biệt rõ rệt về nội dung, hình ảnh mà khi 
nhìn vào trẻ có thể phân biệt được.
 Đặc biệt là trò chơi đóng kich, đây là một hình thức để phát triển ngôn ngữ, 
trí nhớ cho trẻ. Thông qua đóng kịch trẻ kể lại được nội dung của câu chuyện và 
làm sống lại tâm trạng hành động, ngôn ngữ của các nhân vật trong truyện, 
ngoài ra trẻ còn thể hiện tình cảm và sự đánh giá của trẻ đối với các nhân vật.
 Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động làm quen 
văn học
 Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dạy học kích thích sự 
hứng thú của trẻ, làm cho tiết học thêm sống động và đạt hiệu quả cao hơn nếu 
chúng ta biết đưa vào 1 cách phù hợp. Những hình ảnh, những nhân vật ngộ 
nghĩnh, những bông hoa biết cử động đủ màu sắc, những hàng chữ biết đi và 
những con số biết nhảy theo nhạc hiện ngay ra với hiệu ứng của những âm thanh 
sống động ngay lập tức thu hút được sự chú ý và kích thích hứng thú của học 
sinh vì được chủ động hoạt động nhiều hơn để khám phá nội dung bài giảng. 
 Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện. 
Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy 
học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây giáo viên 
thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm 
quen với tác phẩm văn học. Song, với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại công 
nghệ thông tin nên việc ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng mang lại 
kết quả rất cao. Biện pháp này luôn gây sự chú ý, tò mò cho trẻ. Vì vậy, giáo 
viên nên đưa công nhệ thông tin vào giảng dạy để mang lại kết quả cao. Đơn 
giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù hợp cũng 
đã gây sự chú ý của trẻ.
 Biện pháp 5: Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh
 Như chúng ta đã thấy, môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và 
nhà trường. Chính vì vậy, việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện 
pháp không thể thiếu. Phụ huynh chính là nhân tố quết định trong việc tạo nguồn 
nhiên liệu của góc văn học để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 Tôi luôn trao đổi với phụ huynh về nhà phải thường xuyên trò chuyện với 
trẻ bằng ngôn ngữ tiếng Việt, khuyến khích trẻ đọc thơ, kể chuyện nhiều hơn.
 Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh vực 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là thông qua hoạt động đọc thơ, kể chuyện 
sáng tạo. Hàng tháng tuyên truyền với phụ huynh qua các biểu bảng nêu lên nội 5
dung về chủ đề, về các câu chuyện sáng tạo của cô và trẻ. Qua đó, phụ huynh 
thấy được ngôn ngữ của trẻ phát triển như thế nào và có biện pháp kích thích sự 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ tại gia đình.
 PHẦN III: Hiệu quả thực hiện của việc áp dụng biện pháp trong thực 
tế dạy học
 Qua việc áp dụng một số biện pháp trên trên tôi thấy trẻ có sự tiến bộ rõ rệt: 
Trẻ chú ý, tích cực hứng thú tham gia vào hoạt động; trẻ đã nói trọn câu, diễn 
đạt câu từ rõ ràng, mạch lạc hơn; trẻ chăm chú nhìn ngắm từng hành động, lời 
nói của từng nhận vật, tham gia hăng hái trả lời các câu hỏi của cô; đọc thuộc 
các bài thơ, câu chuyện cô dạy; trẻ tự tin hơn trong giao tiếp với cô và trẻ.
 * Kết quả khảo sát
 Kết quả khảo sát
 Số 
 TT Nội dung khảo sát
 trẻ Đầu năm (Đạt) Tỉ lệ Hiện tại (Đạt) Tỉ lệ
 1 Phát âm rõ ràng, 25 2 8 % 9 36%
 mạch lạc 
 2 Hiểu nội dung 25 3 12% 10 40 %
 3 Thuộc tác phẩm 25 1 4% 10 40%
 PHẦN IV: Kết luận 
 1. Ý nghĩa của các biện pháp
 Việc áp dụng một số biện pháp giúp nhà trẻ 24- 36 tháng tuổi học tốt môn 
văn học mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với bản thân tôi cũng như nhà 
trẻ tôi đang phụ trách. Bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm hơn trong việc giúp 
trẻ làm quen với các tác phẩm văn học, thành thạo hơn trong việc ứng dụng công 
nghệ thông tin trong dạy học, qua đó mạnh dạn đưa ra nhiều tiết dạy sáng tạo, 
đổi mới hình thức dạy học sao cho phù hợp với chương trình giáo dục mầm non 
hiện nay. 
 Ngôn từ của trẻ phong phú hơn, trẻ diễn đạt trọn câu và mạch lạc hơn, trẻ 
mạnh dạn hơn khi giao tiếp. Trẻ tham gia vào các hoạt động một cách tích cực 
hơn, thích đọc thơ, kể chuyện cùng cô. Phụ huynh đã phần nào nhận thức được 
tầm quan trọng của việc học đối với trẻ. Từ đó, phụ huynh khi ở nhà luôn giành 
thời gian trò chuyện với trẻ bằng tiếng Việt. Dạy trẻ đọc thơ, kể chuyện khi rãnh 
rỗi.
 2. Kiến nghị, đề xuất
 * Đối với nhà trường 6
 Tạo điều kiện cho giáo viên được tham quan, học hỏi dự giờ những tiết 
dạy mẫu, dạy giỏi để nâng cao trình độ.
 Cần trang bị đầy đủ vật chất, đồ dùng dạy học cho cô và trẻ.
 * Đối với giáo viên
 Muốn giáo dục trẻ đạt kết quả tốt, người giáo viên phải có tâm huyết với 
nghề, có tấm lòng yêu nghề, mến trẻ, phải nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. 
Người giáo viên phải có trình độ chuyên môn vững vàng, không ngừng học hỏi 
nâng cao trình độ chuyên môn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
 Chịu khó sưu tầm, nghiên cứu để tìm những hình thức tổ chức cũng như 
các biện pháp dạy học phù hợp nhất với mỗi tiết dạy.
 Kết hợp với phụ huynh để có biện pháp giáo dục trẻ một cách tốt nhất ở 
gia đình và nhà trường.
 Làm thêm nhiều đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen văn 
học.
 Bản thân giáo viên chúng tôi sẽ luôn cố gắng và cố gắng hơn nữa làm 
thêm đồ dùng đồ chơi, tạo mọi điều kiện để trẻ tiếp thu bài được tốt hơn.
 Trên đây là một số biện pháp giúp trẻ học tốt môn văn. Tôi tin rằng với 
kiến thức và khả năng của tôi có thể chưa đầy đủ và trọn vẹn, vì vậy qua đây tôi 
mong rằng có sự góp ý của các đồng nghiệp, của ban giám khảo và các đồng chí 
lãnh đạo để đề tài sáng kiến kinh nghiệm này phong phú đầy đủ và hoàn thiện 
hơn. 
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Giáo viên:
 Trần Hoàng Ngọc Thảo